Γράφει και επιλέγει ο Μάρκος Νικητάκης.Το γιατροσόφι, ή «ιατροσόφιον» στην καθαρεύουσα, είναι ένας πρακτικός τρόπος αντιμετώπισης, μέσω φαρμακευτικών φυτών κυρίως, μικρών ή μεγαλύτερων προβλημάτων υγείας. Από τον Ασκληπιό, τον  Ιπποκράτη και τονΓαληνό ίσαμε τον προηγούμενο αιώνα,  τα γιατροσόφια κυριαρχούσαν στη θεραπεία των ασθενειών.

Οι κλασσικοί Έλληνες συγγραφείς και γιατροί της αρχαιότητας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Αριστοτέλης, ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός έγραψαν διάφορα συγγράμματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες και τον τρόπο χρήσης των φυτών, βασισμένοι στις λαϊκές παραδόσεις του καιρού τους.

Στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας η χρήση των βοτάνων ήταν πολύ διαδεδομένη στη χώρα μας, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη (λαϊκοί γιατροί με το όνομα Κομπογιαννίτες ή Βικογιατροί).

Από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, άρχισε να εγκαταλείπεται σταδιακά η βοτανοθεραπεία και τα φυτά αντικαταστάθηκαν από διάφορα χημικά παρασκευάσματα. Η βαθιά αλλαγή στη στάση των ανθρώπων απέναντι στα βότανα, ήταν το αποτέλεσμα της ανάπτυξης της χημικής – φαρμακευτικής βιομηχανίας.

 Όσο γιγαντώνονταν όμως οι χημικές βιομηχανίες τόσο φούντωνε και η πολυφαρμακία. Τα φάρμακα από εκατοντάδες έγιναν χιλιάδες. Το ίδιο όμως και οι αρρώστιες…

Έτσι η ανάγκη επιστροφής στη φύση, έγινε σιγά – σιγά μεγαλύτερη και στον καιρό μας πλέον έχει πολλούς οπαδούς σ’ όλη τη γη. Τα βότανα, που εδώ και 30-40 χρόνια είχαν εξαφανιστεί από την αγορά και την κουζίνα μας, γιατί μας έμαθαν να τα περιφρονούμε, ξαναπαίρνουν σιγά – σιγά τη θέση που τους ανήκει.

Στην εποχή μας, όχι μόνο πλέον δεν αμφισβητείται η πατροπαράδοτη πείρα, που θεωρεί αποτελεσματικά τα βότανα για χίλιες – δυο αρρώστιες, αλλά καταφεύγουμε σ’ αυτά και στις θαυματουργές τους ιδιότητες, για να γλυτώσουμε από τις παρενέργειες των φαρμάκων.

Σε κάθε περίπτωση η χρήση των βοτάνων είναι μια  τελετουργία παλιά και ξεχασμένη που όμως φανερώνει τις ρίζες της στην παράδοση κάθε τόπου, αν και έχει αμφισβητηθεί από τους οπαδούς της κλασσικής ιατρικής. Τα περισσότερα γιατροσόφια πάντως έχουν στέρεη επιστημονική τεκμηρίωση και, σε κάθε περίπτωση, ένα αβλαβές ή μη αποτελεσματικό γιατροσόφι, τουλάχιστον βοηθά τον ασθενή μέσω αυθυποβολής. Κάτι είναι και αυτό.

Πάντως, τα γιατροσόφια, δεν θα πρέπει να υποκαθιστούν την ιατρική επιστήμη και θα πρέπει να εκλαμβάνονται μόνο ως μια προσωρινή λύση (εάν μπορούν να την δώσουν), εάν δε τα συμπτώματα επιμένουν ή πρόκειται για σοβαρό πρόβλημα, η κλασική ιατρική θεραπεία, έχει πάντα την αυτονόητη προτεραιότητα…

Θα περιγράψω πιο κάτω θεραπείες και πρακτικές συνταγές ανά ασθένεια, που βρήκα στη βιβλιογραφία και το διαδίκτυο. Τις διασταύρωσα όσο γίνεται καλύτερα και συνεχίζω να το κάνω.

Προσοχή:  Τα φαρμακευτικά φυτά δεν είναι εντελώς αθώα. Κάποια από αυτά είναι ισχυρά δηλητήρια, κάποια άλλα προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις κ.ο.κ

Αν το γιατροσόφι που θα διαβάσετε περιέχει υλικά που δεν τα ξέρετε καλά, αν έχετε ιστορικό αλλεργιών, πριν το δοκιμάσετε επισκεφτείτε ή ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού σας. Κάτι μπορεί να είναι πολύ σοβαρότερο από ό,τι φαίνεται και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί αντί για καλό να προξενήσουμε βλάβη στον εαυτό μας ή σε κάποιον δικό μας από κακή χρήση των βοτάνων.

Ένα παράδειγμα μόνο. Στο χωριό μου στην Κρήτη κυριαρχεί ένα είδος άγριας φασκομηλιάς με έντονο άρωμα. Βγάζαμε το μεροκάματό μας μαζεύοντας τη και πουλώντας τη. Αυτή η φασκομηλιά αν χρησιμοποιηθεί αυτούσια σαν αφέψημα, όπως μου έλεγε κάτοικος του χωριού, μακαρίτης τώρα, μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα!

Άγχος
Δεν μπορείτε για κάποιο λόγο να χαλαρώσετε;
•  Bάλτε 25 γρ. φύλλα φρέσκου βασιλικού σε 1/2 λίτρο κρύο νερό και αφήστε το αφέψημα να βράσει σε χαμηλή φωτιά, με το καπάκι κλειστό, για 10 λεπτά. Αφού κρυώσει το αφέψημα, πιείτε 3-4 φλιτζάνια μέσα στην ημέρα. Θα κάνετε ένα ήσυχο ύπνο!
• Τρίψτε φύλλα φασκομηλιάς σ’ ένα ποτήρι κρασί και πιείτε (Κρήτη).
• Η Αρωματοθεραπεία θεωρείται πολύ αποτελεσματική. Δοκιμάστε αιθέρια έλαια από λεβάντα, γιασεμί ή γαλάζιο χαμομήλι. Ρίξτε μια δύο σταγόνες σ’ ένα ύφασμα και εισπνεύστε ή προσθέστε έλαια πριν κάνετε εισπνοές ατμών ή ένα αχνιστό μπάνιο, ή ακόμα τρίψτε μια σταγόνα στους κροτάφους σας.

• Αν το άγχος σχετίζεται με αίσθημα παλμών παίρνουμε Λεώνουρο  (Leonurus cardiaca) Φτιάξτε έγχυμα ρίχνοντας βραστό νερό σε 1 – 3 κουταλάκια αποξηραμένο (ή μια χούφτα φρέσκο) φυτό. Μουλιάστε για 10 – 15 λεπτά και πιείτε μία κούπα  3 – 4 φορές την ημέρα.

• Αν συνδέεται με υπέρταση πάρτε Βιμπούρνο (Viburnum opulus) και άνθη φλαμουριάς. Φτιάξτε έγχυμα ρίχνοντας βραστό νερό σε 1 – 3 κουταλάκια αποξηραμένο (ή μια χούφτα φρέσκο) φυτό. Μουλιάστε για 10 – 15 λεπτά και πιείτε μία κούπα  3 – 4 φορές την ημέρα.

• Σε περιόδους έντονου στρες μπορούμε να πίνουμε φλιτζάνια βαλεριάνας ή μελισσόχορτου (Ήπειρος).

Αδενοπάθεια
• Παίρνουμε 100γρ. λιναρόσπορο, δεμένο σε πανί, 100γρ. γλυκάνισο και 50γρ. κύμινο. Τα βράζουμε όλα μαζί σ’ ένα κιλό νερό. Από αυτό το ρόφημα πίνουμε ένα ποτήρι του κρασιού πρωί και βράδυ (Κρήτη).
• Γίνονται και επαλείψεις με αμυγδαλόλαδο στο μέρος που είναι ο πόνος(Κρήτη).
• Παίρνουμε 50γρ. γόμα κερασιάς, 50γρ. μαστίχα, 50γρ. κανέλα, 100γρ. ζάχαρη κι ένα κυπαρισσόμηλο. Τα βράζουμε σε 2 ½ κιλά μαύρο κρασί, ώσπου να μείνει το 1 ½ κιλό και πίνουμε ένα κρασοπότηρο πριν από το φαγητό (Κρήτη) (Πάτερ Γυμνάσιος).
• Πέρνουμε 1 ὀκᾶ Καραγὰτς μιὰ κουταλιὰ κατράμι, 100 δράμια σέλινο, 700 δράμια κίνα, 100 δράμια ζάχαρι καὶ τὰ βράζουμε σὲ 3 ὀκάδες νερό. Ἀπὸ αὐτὸ θὰ πίνῃ ὁ πάσχων ἕνα ποτῆρι κρασιοῦ πρωὶ καὶ βράδυ (Πάτερ Γυμνάσιος).

• Πέρνουμε 100 δράμια λιναρόσπορο καὶ τὸν βράζομε τυλιγμένον μέσα σὲ μαντῆλι μέσα σὲ μιὰ ὀκᾶ νερὸ θὰ βράσῃ ὡς που νὰ μείνῃ 1)2 ὀκᾶ. Ἀπὸ τὸ νερὸ αὐτὸ θὰ πίνῃ ὁπάσχων 2 ποτήρια κρασιοῦ τὴν ἡμέρα. θὰ γίνεται δὲ καὶ ἐπάλειψις μὲ ἀμυγδαλόλαδο τοῦ μέρους ποὺ πονεῖ (Πάτερ Γυμνάσιος)

• Βράζουμε σὲ μιὰ ὀκᾶ νερὸ 100 δράμια λιναρόσπορο τυλιγμένο σὲ πανὶ 100 δράμια γλυκάνισο, 50 δράμια κίμινο. Ἀπὸ αὐτὸ θὰ πίνῃ ὁ πάσχων 2 ποτήρια τοῦ κρασιοῦ τὴν ἡμέρα πρωὶ καὶ βράδυ (Πάτερ Γυμνάσιος).

Αδυναμία, Ατονία
Για να πάρετε την ενέργεια που σας λείπει:
• Χτυπήστε τον κρόκο ενός αυγού με όση ζάχαρη θέλετε και με μία κουταλιά ρούμι, μέχρι να ασπρίσει και να αφρίσει. Στη συνέχεια, ρίξτε από πάνω ένα ποτήρι γάλα ή νερό ζεστό και πιείτε το ρόφημα. H λεκιθίνη που περιέχει ο κρόκος θα σας δυναμώσει, ενώ το αλκοόλ από το ρούμι θα επιδράσει διεγερτικά και τονωτικά στον οργανισμό σας.

• Αν νιώθετε αδυναμία και ατονία, κάντε θεραπεία με ωμό λάχανο. Πλούσιο σε φυτικές ίνες, μέταλλα και βιταμίνες (με πρώτη και καλύτερη τη βιταμίνη C), το λάχανο έχει θαυμάσια τονωτικά αποτελέσματα. Τρώτε ένα μπολ λαχανοσαλάτα 2 φορές την ημέρα, για 3-4 ημέρες.

• Στην ατονία βοηθούν σκευάσματα που μπορείτε να βρείτε στα φαρμακεία και τα οποία περιέχουν είτε γκουαράνα είτε τζίνσεγκ. Βοηθά, όπως ξέρετε ο καφές, αλλά και κάτι άλλο. βλαβερό για το στομάχι. Πρόκειται για την ασπιρίνη, που μεταξύ άλλων φαίνεται πως «ξυπνάει» και το μυαλό, παρ ότι αυτό δεν μπορεί να ερμηνευθεί επιστημονικά και οι ειδικοί το θεωρούν μύθο. (Προσοχή, μην δώσετε ασπιρίνη σε μικρό παιδί). Επίσης τονωτική για το μυαλό και το σώμα είναι και η φρέσκια πορτοκαλάδα. Το πρόβλημα είναι ότι και η πορτοκαλάδα πειράζει καμιά φορά στο στομάχι.

• Αν νυστάζετε ή νιώθετε ατονία ενώ έχετε ακόμα κάτι να κάνετε, δοκιμάστε σαν φάρμακο ένα δεκάλεπτο γυμναστικής. Μην το παρακάνετε, όμως, γιατί η εξόντωση θα φέρει σαν φυσικό επακόλουθο τον . ύπνο.

• Αν θέλετε να «ξυπνήσετε» λίγο το μυαλό σας επειδή πρέπει να διαβάσετε, αλλά ο καφές σας πειράζει στο στομάχι, σηκωθείτε και αρχίστε να περπατάτε πάνω-κάτω στο δωμάτιο με κάπως ταχύ ρυθμό – όχι περιπάτου, αλλά κάπως νευρικά. Σε 15 λεπτά, συνήθως έχετε «ξυπνήσει» αρκετά.

• Παίρνουμε 25 δράμια γόμα κερασιᾶς, τὴν βάζουμε σὲ ἕνα μπουκάλι, ρίχνουμε μέσα ἕνα ποτῆρι νερὸ καὶ τὸ χτυποῦμε καλὰ λίγη ὥρα, ὥστε νὰ πάρῃ τὸ νερὸ οὐσία ἀπὸ τὴ γόμα, κατόπιν πίνουμε τὸ νερὸ αὐτό, τὸ ἐπαναλαμβάνουμε ὀσάκις διψοῦμε. Δηλαδὴ ὁ ἀδύνατος ἀντὶ  νερὸ καθαρὸ νὰ τὸ πίνῃ ὅπως λέμε παραπάνω (Πάτερ Γυμνάσιος)

• Παίρνουμε 1)2 ὀκᾶ καραγάτς, 100 δράμια κίνα, 100 δράμια ζάχαρι, 100 δράμια σέλινο, 50 δράμια κανέλλα, 2 κυπαρισσόμηλα. Τὰ βράζουμε σὲ 2 ὀκάδες νερό, τὸ στραγγίζουμε καὶ πίνουμε τρία ρακοπότηρα τὴν ἡμέρα, πρωί, μεσημέρι καὶ βράδυ (Πάτερ Γυμνάσιος).

Αεροφαγία
H άμεση εναλλακτική «απάντηση» κάθε φορά που μια αεροφαγία σάς ταλαιπωρεί με ρεψίματα και φούσκωμα κρύβεται σε μία κουταλιά της σούπας σπόρους κόλιαντρου. Βάλτε τους σε 1 λίτρο καυτό νερό και αφήστε τους να «κάτσουν» για 10 λεπτά. Το κόλιαντρο, που από την αρχαιότητα θεωρείται σημαντικό θεραπευτικό βότανο, φημίζεται για τις σπασμολυτικές και χωνευτικές του ιδιότητες, που αποδίδονται στην υψηλή συγκέντρωση ενός ευεργετικού αιθέριου ελαίου που έχουν οι σπόροι του.

Αιμορραγίες 

Αιμορραγία του στομάχου
Παίρνουμε μερικά χαρούπια, τριαντάφυλλα και βάλσαμο και τα βράζουμε όλα μαζί με κρασί. Αν πιούμε μερικές φορές θα σταματήσει η αιμορραγία (Κρήτη).

Αίμα στα ούρα
• Σε ένα κιλό νερό, μέσα σε πήλινο τσουκάλι, βράζουμε 10-15 γραμμάρια δροσερά φύλλα κουμαριάς και πίνουμε 1-2 φλιτζάνια τσαγιού την ημέρα (Κρήτη).
• Συνιστάται έγχυμα φύλλων τσουκνίδας από ½ ποτηριού πρωί και βράδυ και φρέσκος χυμός από 1 κουταλάκι του καφέ, 3 φορές την ημέρα.
• Βράζουμε ἄγρια φράουλα καὶ πίνουμε κάθε μέρα ἀπὸ ἕνα ποτήρι (Πάτερ Γυμνάσιος).

Διάφορες (εσωτερικές και εξωτερικές)
• Σε 1 κιλό νερό βράζουμε 30-50 γραμμάρια δροσερά φύλλα καστανιάς και πίνουμε 1-2 φλιτζάνια τσαγιού τη μέρα, μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία (Κρήτη).
• Μέσα σε 1 κιλό νερό βράζουμε 5-10 γραμμάρια φύλλα μυρτιάς και πίνουμε 1-2 φλιτζάνια τσαγιού τη μέρα (Κρήτη).
• Μέσα σε 1 κιλό νερό βράζουμε 5-10 γραμμάρια ξερό φλοιό κανέλλας και πίνουμε 1 φλιτζάνι τσαγιού τη μέρα (Κρήτη).
• Βγάζουμε το χυμό 5-6 λεμονιών και το πίνουμε σε τρεις δόσεις τη μέρα (πρωί-μεσημέρι-βράδυ), μετά το φαγητό (Κρήτη).
• Μπορούμε να φάμε από 1 πιατάκι φράουλες, πρωί – μεσημέρι – βράδυ ή να πιούμε 3 – 4 φλιτζάνια τσαγιού χυμό φράουλας τη μέρα (Κρήτη).
• Κόβουμε ένα κυδώνι και το ρίχνουμε σε λευκό κρασί. Το αφήνουμε για 1 βδομάδα και μετά κάνουμε πλύσεις. Έχει αιμοστατικές ιδιότητες
• Βράζουμε 50γρ. αχλαδόριζα, λίγα κρεμμυδότσουφλα και 1 κιλό μαύρο κρασί και πίνουμε ένα ποτήρι του κρασιού κάθε μέρα  (Κρήτη), (Πάτερ Γυμνάσιος)
• Παίρνετε ἔνα αὐγὸ ὀκταποδιοῦ, θὰ τὸ βράσετε στὴ χόβολη, θὰ τὸ ξύσετε σὰν σαποῦνι ψιλά, ψιλά. Σ” ἕνα καφεμπρίκι θὰ βάλετε κρασὶ καὶ θὰ βράσῃ, μέσα θὰ ρίξετε μιὰ κουταλιὰ τοῦ καφὲ ἀπὸ τὰ τρίμματα τοῦ αὐγοῦ. Ἀφοῦ βράσῃ τὸ στραγγίζετε καὶ θὰ πίνετε κάθε πρωὶ ἕνα φλυτζανάκι τοῦ καφέ (Πάτερ Γυμνάσιος).

Ἐσωτερικὴ αἱμορραγία
Ὁποιαδήποτε προερχομένη ἐσωτερικὴ αἱμορραγία (γαστρορραγία, αἱμορραγία μήτρας, ἐγκεφαλικὴ αἱμορραγία, αἱμοπτύσεις ἐκ φυματιώσεως). Τὸ ὑπέροχον καὶ θαυματουργὸν βότανον Καμέντριον ἤ Γούδερο ἤ λατινιστὶ «Τεύκτριουμ φλάβουμ», 1 ματσάκι (50 γρμ. περίπου) νὰ βράση σὲ 2 κιλὰ νερὸ. Νὰ μείνη τὸ μισό.Πρωί, μεσημέρι, βράδυ ἕνα φλυτζάνι τσαγιοῦ, ἄνευ σακχάρεως.Διὰ τοὺς αἱμοπτύοντας ἐκ φυματιώσεως νὰ λαμβάνεται συνεχῶς ἐπὶ μῆνα. Ὡς γνωστόν· μετὰ μακρὰν, χρῆσιν (Ριμιφὸν) προσβάλλονται τὰ νεφρά, μὲ πόνους δυνατοὺς καὶ μὲ προοδευτικὴν ἀνουρίαν.Ἀμα ἐκδηλωθῆ ἡ ἀνωτέρω περίπτωσις, νὰ βράσετε σκορπιδόχορτον ὡς εἰς ἄλλον σημεῖον ἀναφέρω, καὶ μετὰ διήμερον θὰ ἔχετε τελείαν ἀνακούφισιν ἐκ τῶν πόνων καὶ καθάρισμα τῶν νεφρῶν (μοναχός Παχώμιος Τσάκωνας).

Αιμορραγία μύτης
• Χρησιμοποιούμε τοπικά τη σκόνη ξερών δαφνόφυλλων.
• Στουμπίζουμε καὶ κάνουμε σκόνη τσαχμακόπετρα καὶ τὴν ρουφᾶμε σὰν ταμπάκο (Πάτερ Γυμνάσιος).
• Στραγγίζουμε δύο λεμόνια βάζουμε μέσα μιὰ κουταλιὰ καφὲ καὶ τὸ πίνουμε (Πάτερ Γυμνάσιος)
• Αν ανοίξει η μύτη σας ξαφνικά, η πρώτη σας αντίδραση πρέπει να είναι να σταθείτε με το κεφάλι σας ελαφρά υψωμένο και να πιέσετε με το δάχτυλο το ρουθούνι για 10 λεπτά. Αν στη συνέχεια βάλετε μέσα στο ρουθούνι ένα μικρό κομματάκι βαμβάκι εμποτισμένο με μερικές σταγόνες λεμόνι, η αιμοστατική δράση του λεμονιού θα βοηθήσει να σταματήσει πιο γρήγορα και αποτελεσματικά η αιμορραγία.

Αιμορραγίες τραυματικές.
Τις αιμορραγίες από τραυματισμούς (ποντ. από γεράδες) τις θεράπευαν ως εξής: έπλεναν καλά την πληγή με λάδι ή με ρακή. Μετά έβαζαν πάνω στην καθαρή πληγή καθαρό πανί βουτηγμένο μέσα σε λάδι ή ρακή. Για το σταμάτημα της αιμορραγίας χρησιμοποιούσαν επίσης κομμένο καπνό, άσπρη πέτρα σε σκόνη και ζάχαρη πάνω στην πληγή (Πόντος).
• Από κόψιμο ή χτύπημα: τη σταματάμε με τριμμένο καπνό ή τυρί (Ήπειρος).

Αἱμορραγία νεφρῶν.
Βράζουμε 100 δράμια φράουλα ἄγρια,10 δράμια μαστίχα χιώτικη, 10 δράμια ψαρόκολλα σὲ μιὰ ὀκᾶ κρασὶ μαῦρο καὶ πίνουμε δύο φλυντζάνια τὴν ἡμέρα (Πάτερ Γυμνάσιος).

Πηγές:
• Ήθη και Έθιμα της Κρήτης, Βασίλης Χαραλαμπάκης, εκδ. Σμυρνιωτάκη.
Βοτανοθεραπεία, εκδόσεις Δομική.
• «Επτά Ημέρες» Καθημερινή, «Βοτάνια και αποστάγματα…», 26/9/2004.
Αγάπιος μοναχός και διάφορα γιατροσόφια 369 συνταγές του καλόγερου (Πάτερ Γυμνάσιος) Εκδόσεις ΛΕΩΝ
• 200 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ, Γκόλιου Ρούλα, εκδόσεις Μαλλιάρης.
• Ο ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ, Θανασούλια Βούλα, Εκδόσεις Αγγελάκη.
http://www.asxetos.gr/
http://www.bioathens.com/
http://eleftheriskepsii.blogsp ot.gr
http://filonohpontou.com
http://www.ftiaxno.gr
http://giatrosofia-elladas. blogspot.gr/
http://www.gynaikesapopseis.gr
http://www.in2life.gr
http://katohika.gr
http://www.megalohari.gr/
http://melospito.blogspot.gr/
http://www.neolaia.de/
http://www.newsbeast.gr
http://www.ofis.gr
http://oiko-iasis.blogspot.gr/
http://olympia.gr
http://www.pare-dose.net/
http://periergaa.blogspot.gr
http://pkoteflo.knetfl.gr/
http://www.souxou-mouxou.gr
http://tuki8eblom.blogspot.gr
http://el.wikipedia.org

The post Παλιά γιατροσόφια appeared first on My Lefkada.

Γράφει και επιλέγει ο Μάρκος Νικητάκης. [βρείτε το πρώτο μέρος εδώ]

Δείτε μερικά αποτελεσματικά γιατροσόφια με την χρήση βοτάνων που όλοι μας μπορούμε να βρούμε και να χρησιμοποιήσουμε.

Προσοχή:  Τα φαρμακευτικά φυτά δεν είναι εντελώς αθώα. Κάποια από αυτά είναι ισχυρά δηλητήρια, κάποια άλλα προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις κ.ο.κ

Αν το γιατροσόφι που θα διαβάσετε περιέχει υλικά που δεν τα ξέρετε καλά, αν έχετε ιστορικό αλλεργιών, πριν το δοκιμάσετε επισκεφτείτε ή ζητήστε τη συμβουλή του γιατρού σας. Κάτι μπορεί να είναι πολύ σοβαρότερο από ό,τι φαίνεται και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί αντί για καλό να προξενήσουμε βλάβη στον εαυτό μας ή σε κάποιον δικό μας από κακή χρήση των βοτάνων.

Ένα παράδειγμα μόνο. Στο χωριό μου στην Κρήτη κυριαρχεί ένα είδος άγριας φασκομηλιάς με έντονο άρωμα. Βγάζαμε το μεροκάματό μας μαζεύοντας τη και πουλώντας τη. Αυτή η φασκομηλιά αν χρησιμοποιηθεί αυτούσια σαν αφέψημα, όπως μου έλεγε κάτοικος του χωριού, μακαρίτης τώρα, μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα!

Αιμορροΐδες

► Παίρνουμε από μια δρακοντιά τους σπόρους και καταπίνουμε από έναν πρωί -μεσημέρι – βράδυ και θα γίνουμε καλά (Κρήτη).

► Μέσα σε 1 κιλό νερό βράζουμε 20 – 30 γραμμάρια δροσερά φύλλα βάτου και πίνουμε 1-2 φλιτζάνια τσαγιού τη μέρα πριν από το φαγητό (Κρήτη).

► Ξεραίνουμε τα κοτσάνια (ποδίσκους) από τους καρπούς της μελιτζάνας, τους κοπανίζουμε στο γουδί και χρησιμοποιούμε αυτή τη σκόνη, για τοπική χρήση πάνω στις αιμορροΐδες (Κρήτη).

► Παίρνουμε δροσερές, ανθισμένες κορυφές δενδρολίβανου, τις κοπανίζουμε στο γουδί μέχρι να γίνουν πολτός. Τον πολτό αυτό τον 2-3 φορές τη μέρα ή και τη νύκτα σαν κατάπλασμα εξωτερικά (Κρήτη).

►  Μέσα σ’ ένα κιλό νερό βράζουμε 50-60 γραμμάρια σπόρους κυδωνιού και κάνουμε πάνω στις αιμορροΐδες τοπικές πλύσεις (Κρήτη).

►  Παίρνουμε φύλλα φλώμου 10-15 γραμμάρια τα βράζουμε μέσα σε μισό κιλό γάλα και μετά τα βάζουμε σαν μαλακτικά επιθέματα πάνω στις αιμορροΐδες (Κρήτη).

► Ρίχνουμε μία μικρή χούφτα λουλούδια χαμομηλιού σε 1 λίτρο νερό. Αφού πάρουν μία βράση τα αφήνουμε για 10 λεπτά. Προσθέτουμε το αφέψημα στο νερό με το οποίο έχουμε γεμίσει την μπανιέρα μας και απολαμβάνουμε, χάρη στις ιδιότητες του χαμομηλιού, ένα καταπραϋντικό και αναλγητικό λουτρό.

► Βράζουμε ένα φρέσκο κρεμμύδι μέχρι να μαλακώσει καλά, το πολτοποιούμε και διπλώνουμε  τον πολτό σε μια καθαρή γάζα. Τοποθετούμε το κατάπλασμα στην πονεμένη περιοχή και μένουμε ξαπλωμένοι όσο περισσότερη ώρα μπορούμε. Οι διάφορες ουσίες που περιέχει το κρεμμύδι ενεργοποιούν την κυκλοφορία του αίματος και περιορίζουν την υπερβολική διαστολή των αγγείων τοπικά.

► Βράζουμε για 10 λεπτά ένα μεγάλο μάτσο μαϊντανό σε 1 ποτήρι γάλα. Στη συνέχεια, τυλίγουμε το μαϊντανό μέσα σε μια γάζα και κάνουμε με αυτήν ένα τοπικό κατάπλασμα. Το ίδιο αποτέλεσμα θα έχουμε αν για κατάπλασμα βάλουμε ωμό μαϊντανό, τον οποίο θα έχουμε πολτοποιήσει στο μπλέντερ.

► Κόβουμε λεπτούς βλαστούς από μια βελανιδιά σε μικρά κομμάτια και τους βράζουμε για είκοσι λεπτά (100 γραμμάρια ανά λίτρο) και φιλτράρουμε. Κάνουμε κομπρέσες 3 με 4 φορές την ημέρα

► Αν θέλετε να ανακουφιστείτε από πόνους αιμορροΐδων βάλτε δύο φορές την ημέρα οδοντόκρεμα.

► Αν έχετε αιμορροΐδες, αποφεύγετε τις ασπιρίνες και τα αντιφλεγμονώδη όπως και τα αντιβιοτικά που ίσως παίρνετε χωρίς σοβαρό λόγο – ό,τι ερεθίζει το στομάχι, ερεθίζει και τις αιμορροΐδες. Ένας ασυνήθης ύποπτος για τον ερεθισμό των αιμορροΐδων είναι και οι σάλτσες, λόγω των καρυκευμάτων τους.

► Ένα παλιό γιατροσόφι για τις εξωτερικές αιμορροΐδες είναι και το λεμόνι, μόνον που μερικές φορές (αν υπάρχει αμυχή), η επάλειψη τσούζει ενοχλητικά. Οι γαστρεντερολόγοι δεν το συνιστούν διόλου πάντως. Απεναντίας συμβουλεύουν να κάνετε τοπικά μια μικρή «εντριβή» με κάπως στρογγυλό παγάκι.

► Εσωτερικές: Ἀνακατώνουμε σὲ κατράμι , ἀλεῦρι ἀπὸ στύψι καὶ τὰ ζυμώνουμε. Ἀπὸ τὸ μῖγμα αὐτὸ κάνομε χάπια μικρὰ καὶ πέρνουμε 2κάθε πρωὶ (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Εξωτερικές:  Παίρνουμε λίγο ζαμποῦρι καὶ τὸ βάζουμε μέσα σὲ ζεστή ψημμένη μικρὴ μελιτζάνα καὶ ἀφοῦ βάλουμε καὶ λίγο σπίρτο καμινέτου, τὴ βάζουμε στὸ πονεμένο μέρος. Σὲ λίγο βγάζουμε τή μελιτζάνα καὶ βἀζουμε πάγο. Αὐτὸ θὰ γίνῃ 5—6 φορές (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Ἐσωτερικὲς αἱμορροΐδες: Κατὰ μῆνα Αὔγουστον ὡριμάζει ἡ λεγομένη δρακοντειά. Νὰ εἷναι κατακόκκινη — μαραγκιασμένη (ὅπως ἡ σταφίδα). Στὴν ἀρχὴ ἐπὶ 10 ἡμέρες, πρωί, μεσημέρι· βράδυ, ἀπὸ ἕνα σπυρί. Μετὰ τὰς 10 ἡμέρας, ἐπὶ μῆνα˙ δύο τὸ πρωί, δύο τὸ μεσημέρι, δύο τὸ βράδυ. Τὰς θεραπεύει διὰ παντός (μοναχός Παχώμιος Τσάκωνας).

Ακμή

Για να καταπολεμήσουμε τα αντιαισθητικά σπυράκια και να καταπραΰνουμε τον ερεθισμό του δέρματος που προκαλεί η ακμή χρησιμοποιούμε τομάτα.

► Πλένουμε καλά μια ώριμη, βιολογική κατά προτίμηση τομάτα, την κόβουμε σε λεπτές φέτες και την απλώνουμε για 15΄ σε καλά καθαρισμένο πρόσωπο. Μετά, πλένουμε το πρόσωπό μας με ένα φυσικό σαπούνι που έχει ουδέτερο pH και σκουπιζόμαστε. Η αντισηπτική δράση της ντομάτας θα βοηθήσει στον περιορισμό της υπερβολικής παραγωγής σμήγματος. H μικροβιοκτόνος δράση της θα εμποδίσει την περαιτέρω επιμόλυνση των ανοιχτών πόρων, ενώ οι βιταμίνες θα επισπεύσουν την ίαση και η δροσιστική της υφή θα μας ανακουφίσει από την αίσθηση φουντώματος (Πόντος).

► Για να «σβήσουμε» την ακμή με φυσικό τρόπο, κόβουμε μερικές φέτες τομάτας και τις απλώνουμε για 15 λεπτά το πρωί και ξανά πάλι το βράδυ, όπου υπάρχουν σπυράκια. Ξεβγάζουμε καλά το πρόσωπό μας και το πλένουμε απαλά με ένα ουδέτερο σαπούνι. Τα άλατα και οι βιταμίνες που περιέχει η ντομάτα είναι μικροβιοκτόνα, επουλωτικά και αντιτοξικά και θα εξαφανίσουν τα σπυράκια.

► Ανάλογα με τη βαρύτητα μπορεί να βοηθήσει λοσιόν από χυμό τομάτας το βράδυ και λίγο χυμό λεμονιού σε βαμβακερό ύφασμα ή γάζα το πρωί, ή με αφέψημα λεβάντας ή χαμομηλιού, ξεπλένουμε το πρόσωπό μας πρωί και βράδυ. Σε μεμονωμένα σπυράκια, τοπικά μόνο  λεμόνι.

► Μέσα σε ένα κιλό νερό βράζουμε 30-50  γραμμάρια φύλλα, βλαστούς ή και άνθη μαϊντανού και πλένουμε καλά – καλά το πρόσωπό μας πρωί, μεσημέρι και βράδυ και καθημερινά μέχρι να καθαρίσει το δέρμα μας από την ακμή (Κρήτη).

► Η λεβάντα έχει καταπληκτικά αποτελέσματα στην περίπτωση της ακμής (ιδιαίτερα η πλατύφυλλος). Μπορείτε να βάλετε 1 σταγόνα απευθείας πάνω σε κάποιο σπυράκι.

Μπορείτε, επίσης, να κάνετε μια μάσκα από λεβάντα και άργιλο. Χρησιμοποιήστε μια κουταλιά σκόνη αργίλου, ανθόνερο λεβάντας ή κάποιο έλαιο βάσης (π.χ. αμυγδαλέλαιο, τζοτζόμπα) και 2-3 σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας.

Ακράτεια ούρων

►  Πίνουμε ρόφημα από γάλλιο ή μπελαντόνα (Κρήτη) .

►  Δέκα φρέσκα ή ξερά φύλα βελανιδιάς, τα βάζουμε σε ένα λίτρο (4 ποτήρια) βρασμένο νερό, τα αφήνουμε πέντε λεπτά και σουρώνουμε. Πίνουμε δύο ποτήρια την ημέρα για δέκα μέρες
► Πέρνουμε μία μύτη χοίρου τὴν ψήνουμε καὶ τὴν κάνουμε σκόνη· ἐπίσης πέρνουμε λίγη σκόνη μαστίχας χιώτικης καὶ σόδα φαγητοῦ θὰ τὰ ἀνακατέψουμε καὶ τὰ τρία αὐτὰ καὶ θὰ πίνουμε μὲ νερὸ ἀπὸ ἔνα σκονάκι πρωὶ καὶ βράδυ (Πάτερ Γυμνάσιος).

Άλατα

Βράζουμε σέλινο σε νερό και πίνουμε κάθε μέρα ένα ποτήρι του νερού (Κρήτη).

Αλλεργία ματιών

Κάνουμε  κομπρέσες με χαμομήλι

Αμοιβάδες

► Να τρώμε αντράκλα, ή μαϊντανό, ή ρόδια, ή σκόρδα, χωρίς να κάνουμε κατάχρηση (Κρήτη).

► Να πάρουμε λουμπούνια ξερά και να καταπίνουμε από ένα κάθε πρωί –μεσημέρι – βράδυ, αφού πρώτα τους βγάλουμε μ’ ένα μαχαίρι το ματάκι. Σε κάμποσες μέρες θα αφοδεύσουμε τις αμοιβάδες (Κρήτη).

►Παίρνουμε τη ρίζα από πουρνάρι, πρῖνος ,κοκκινοπούρναρον, κατὰ προτίμησιν τὸ φυόμενον ἄνωθεν τῆς θαλάσσης 700 μέτρα. Τὴν ρίζα τὴν τεμαχίζομεν σὲ πολὺ μικρὰ κομματάκια˙ 650 γραμμάρια ἐξ αὐτῶν, θὰ τεθοῦν σὲ πήλινο τσουκάλι) προσθέτοντας δύο κιλὰ νερὸ. Ἀρχικῶς θὰ βράση (νὰ κοχλάση) καἱ ἕπειτα νὰ ἐλαττωθῆ ἡ φωτιὰ στὸ ἐλάχιστον, βράζοντας 2—3 ὧρες, νὰ μείνη δὲ ἀκριβῶς 650 γραμμάρια ὐγρόν. Διά ἐκείνους (ποὺ θὰ εἷναι καὶ οἱ περισσότεροι) νὰ μείνη 600 γραμμάρια, προσθέτοντας 25% οἱνόπνευμα καθαρὸν 95 βαθμῶν. Δηλαδή τρία μέρη ὐγρὸν πουρναρὀρριζα, ἕνα μέρος οΐνόπνευμα. Διατηρεῖται ἄνευ ψυγείου, ἐπ’ ἀόριστον. Διἀ τοὺς προβεβηκότας τῇ ἡλικία, εἷναι προτιμωτέρα ἡ παρασκευή του οὕτως. Δόσις: Δι’ ὅλας τὰς ἀνωτέρω διαλαμβανομένας περιπτώσεις, δι’ ἐνηλίκους πρωί·μεσημέρι, βράδυ ἀπὸ ἕνα ποτηράκι τοῦ λικὲρ καὶ ἀμέσως φαγητόν. (Περιέχει πολύ ἀσβέστιον φυσικόν). Ἀποτελέσματα: Διὰ τὶς ἀμοιβάδες θὰ λαμβάνεται ἐπὶ δίμηνον.

Σάκχαρον ἐπὶ 20 ἡμέρας συνεχῶς. Ἀνευ οὐδεμιᾶς διαίτης.

Πίεσιν — ὐπότασιν — ζαλάδες ἐπὶ μῆνας συνεχῶς, ἄνευ διαίτης.

Ὀρεκτικὸν — δυναμοτικόν. Δημιουργεῖ πολὺ μεγάλην ὅρεξιν καὶ τὸ ἀσβέστιον ποὺ ἐμπεριέχει είναι ἰδεῶδες δι’ ἐξασθενισμένους ὀργανισμούς, καὶ ἀναιμικὰ καὶ ἀδενικὰ παιδιά. Διὰ προφυματίωσιν (μέχρι σκιὲς στὸν πνεύμονα). Λαμβανόμενον ἐπὶ μῆνα συνεχῶς, καὶ κατόπιν ἀκτινογραφίας διαπιστοῦται οὐδέν (μοναχός Παχώμιος Τσάκωνας).

Αμυγδαλίτιδα

► Αν πονάει ο λαιμός και αν είναι ερεθισμένες οι αμυγδαλές ψήνουμε λιναρόσπορο κοπανισμένο και τον βάζουμε κατάπλασμα εξωτερικά στο λαιμό, τυλίγοντας τον μ’ ένα μάλλινο ύφασμα (Κρήτη).

► Για τις ερεθισμένες αμυγδαλές κάνουμε γαργάρες με λεμόνι και αλατόνερο (Κρήτη).

►  Βουτούμε, επίσης, ένα βρεγμένο δάχτυλο του χεριού στο αλάτι και τις τρίβουμε ελαφρά με αυτό (Κρήτη).

► Βράζουμε φύλλα αγκινάρας και κάνουμε κατάπλασμα στο λαιμό (Κρήτη) (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Μέσα σ’ ένα ποτήρι νερό βάζουμε το χυμό δύο λεμονιών με λίγο αλάτι φαγητού και κάνουμε γαργάρες στο λαιμό μας 8-10φορές την ημέρα.

► Βγάζουμε τα σπόρια από το ρόδι και τα βράζουμε για αρκετή ώρα μέσα σε λίγο νερό. Κατόπιν, στραγγίζουμε τα κουκούτσια από το νερό. Αυτόν το χυμό τον φυλάμε σε ένα βάζο και κάθε φορά που πονάει ο λαιμός κάνουμε γαργάρες. Τα αποτελέσματα είναι άμεσα (Μακεδονία).

► Κάνουμε γαργάρες με χλιαρό αλατόνερο, λεμόνι ή ρακί ή σόδα φαγητού (Ήπειρος).

► Παίρνομε ἀκριβῶς 100 γραμμάρια στύψι χημικῶς καθαρή.Θέτομεν 400 γραμμάρια ἀκριβῶς νερὸ. Νὰ βράσουν ὁμοῦ. Ἀφοῦ βεβαιωθοῦμεν ὅτι ἔλυωσε ἡ στύψις, ἐλαττώνομεν τὴν φωτιά, στὸ ἐλάχιστον. Θέτομεν εἰς ποτήριον νεροῦ, τὸ περιεχόμενον ἀφοῦ βεβαιωθοῦμε διά τοῦ δακτύλου μας ὅτι εἷναι ἀνεκτόν, παίρνομε βαθείαν ἀναπνοὴν κάμνοντες γαργαρισμοὺς καὶ ἐν συνεχεία τὸ ἴδιον τὸ καταβιβάζομεν στὰ δόντια ὀλίγον διάστημα. Καθαρίζοντας οὕτω τὴν οὐλίτιδα καὶ σφίγγοντας καὶ τὰ δόντια. Προηγουμένως ἀπαιτεῖται ὅπως πατήσωμεν τὶς άμυγδαλὲς ὥστε νὰ δημιουργηθῆ ἐρέθεσις, καὶ οὕτως εἰσέλθη τὸ ὑγρὸν διὰ τοῦ γαργαρισμοῦ καὶ τὶς καθαρίσει. Ἐπὶ 24ωρον πρὸς στιγμὴν θὰ αἰσθανώμαστε ἄγευστα τὰ φαγητὰ καὶ τὸ νερὸ. Ὅταν τὸ ὑγρὸν κρυώση, θὰ συμπληρώσωμεν στὸ ποτήρι ἐκ τοῦ ζεστοῦ ὑγροῦ,ὥστε πάντοτε ἡ γαργάρα νὰ εἷναι ζεστή, ποτὲ κρύα. Αὐτὸ εἵναι διὰ μεγάλους ἀπὸ 12 ἐτῶν καὶ ἄνω. Διὰ μικρά: 30 ἑκατοστὰ μελάνι εἰς κόνιν χημικῶς καθαρή, τὴν λεγομένην «Μπλὲ ντὲ Μεθυλὲν» καὶ εἴκοσι (20) γραμμάρια ροδομέλι, καὶ δι’ αὐτοῦ θὰ γίνωνται ἐπαλήψεις στὰ μικρά, καὶ οὕτω τὸ στόμα δὲν στεγνώνει, ἐπιφέροντας ἀνακούφισιν στὸ μικρό (μοναχός Παχώμιος Τσάκωνας).

► Σε ένα κουτάλι τυλίγουμε λίγο  βαμβάκι που έχουμε εμποτίσει με μαύρο ιώδιο και με μισόχοντρο αλάτι. Πλησιάζουμε και πιέζουμε το κουτάλι στις πυώδεις αμυγδαλές . Έτσι με αυτόν τον τρόπο απομακρύνοτμε το πύον (πύο, όμπυο) και απολυμαίνουμε την περιοχή. Μετά σε ένα ποτήρι βάζουμεε νερό, ιώδιο και ψιλό αλάτι και κάνουμε γαργάρες.

Αναιμία

►  Στη σαλάτα βάζουμε σπανάκι, μαϊντανό και, ως φρέσκο χυμό από τα φύλλα, φρέσκη πικραλίδα (ταραξάκο) και αφέψημα από ρίζα αγγελικής.

►  Τρώτε άφθονα λαχανικά, φρούτα, μαϊντανό, τσουκνίδες, βατόμουρα, φράουλες, αγριοτριαντάφυλλα.

► Καθαρίστε και χοντροκόψτε 20-25 σκελίδες σκόρδο και ανακατέψτε τις σε ένα μπουκάλι με 250 γραμμάρια αλκοόλ 40 βαθμών. Κλείστε το μπουκάλι ερμητικά και αφήστε το για δύο εβδομάδες στον ήλιο. Στη συνέχεια, φιλτράρετε το μείγμα και διατηρήστε το σε ένα μπουκάλι με σφιχτό πώμα. Καταναλώστε αυτό το «λικέρ» σταγόνα-σταγόνα, διαλύοντάς το σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό. Αρχίστε με μία σταγόνα και αυξάνετε τη δόση καθημερινά μέχρι να φτάσετε τις 20 σταγόνες. Μετά, μειώστε σταδιακά τη δόση με τον ίδιο τρόπο.(Γαλλικό γιατροσόφι)

► Πέρνουμε 100 δράμια Κίνα, 100 δράμια ζάχαρι, 50 δράμια κανέλλα, 100 δράμια φλοῦδα Καραγάτς, 1 δράμι κινίνο. Τὰ βράζομε ὅλα σὲ 3 ὁκάδες νερὸ καὶ πίνομε κάθε μέρα ἀπὸ τρία ποτήρια (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Βράζομε σὲ 1) 2 ὀκᾶ κρασὶ 100 δράμια ἀγριάδα, 100 δράμια ζάκχαρι, 100 δράμια κίνα καὶ δύο χοῦφτες σκορπίδια (φυτὸ) καὶ πίνουμε κάθε μέρα ἀπὸ ἕνα ποτῆρι (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Παραγεμίζουμε τρία καρπούζια μὲ 50 δράμια γαρύφαλλα καὶ 100 δράμια μαστίχα. Τὰ ψήνουμε στὸ φοῦρνο καλά. Ἀφοῦ ψηθοῦν τὰ κάνουμε πολτὸ μέσα σὲ ἕνα ἀγγεῖο καὶ βάζουμε ἀνάλογη ζάκχαρι καὶ τὸ βράζωμε μέχρις ὅτου πήξῃ καλὰ καὶ ἀπὸ αὐτὸ θὰ πέρνῃ ὁ ἀσθενής ἀπὸ 3 κουταλάκια τὴν ἡμέρα (Πάτερ Γυμνάσιος).

► 100 δράμια μέλι, 50 δράμια σκόνη ἀρκουδόψωμο, 10 δράμια κίνα, 10 δράμια ρεβέντι, 10 δράμια σιδηροῦχο,3 δράμια στραμέτι, 1)2 μπουκαλάκι κινίνου Ἀμστερδαμ, 2 κυπαρισόμηλα σκόνη. Ὅλα αὐτὰ τ’ ἀνακατεύομεν εἰς τὸ μέλι καὶ ὁ καχεκτικὸς λαμβάνει καθημερινώς 2 κουταλιὲς γλυκοῦ ἐπὶ 10—15ἡμέρας (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Πέρνομε 1)2 ὀκᾶ Καραγάτς, 100 δράμια κίνα, 100 δράμια ζάχαρι, δύο κυπαρισσόμηλα, 100 δράμια σέλινο, 50 δράμια κανέλλα. Τὰ βράζομε ὅλα καὶ ἀφοῦ τὰ στραγγίσουμε πίνουμε ἀπὸ αὐτὸ τρία ποτηράκια τὴν ἡμέρα (Πάτερ Γυμνάσιος).

► Πέρνουμε 50 δράμια ἀψηθιά, 50 δράμια κανέλλα, 50 δράμια κίνα, θὰ τὰ βράσουμε σὲ 2 ὀκάδες κρασὶ καὶ θὰ πίνουμε ἀπὸ 2 ποτηράκια τοῦ κρασιοῦ τὴν ἡμέρα(Πάτερ Γυμνάσιος)

Αναπνευστικά

Mε την πρώτη ένδειξη αναπνευστικού προβλήματος, ρίξτε μία χούφτα «μάτια» του πεύκου σε 1 λίτρο νερό και αφήστε τα να μείνουν μία ώρα. Στη συνέχεια, βάλτε τα να πάρουν βράση για 2 λεπτά, βγάλτε τα από τη φωτιά και αφήστε τα στην άκρη για ένα 10λεπτο πριν τα φιλτράρετε. Πίνοντας 3-4 φλιτζάνια από αυτό το αφέψημα με το άρωμα σαν ρετσίνι όποτε έχετε δυσκολία στην αναπνοή, θα δείτε άμεσα αποτελέσματα.

Tα «μάτια» ή αλλιώς τα μπουμπούκια του πεύκου είναι η καφέ αιχμηρή άκρη που είναι καλυμμένη με φολίδες και βρίσκεται στην κορυφή των λεπτότερων κλαδιών του δέντρου. Mε ένα κοφτερό κοπίδι, αποσπάστε από διαφορετικά δέντρα μία χούφτα από τα «μάτια», για να φτιάξετε αυτό το γιατροσόφι.

Κακοσμία αναπνοής

► Μασάμε ρίζες γλυκόριζας. Έχει επίσης αντισηπτική και χωνευτική δράση (Ήπειρος).

► Πολυάριθμες εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει το εξής παράδοξο: τα ζωντανά βακτήρια που περιέχει το γιαούρτι μπορούν να καταπολεμήσουν τη δυσάρεστη αναπνοή – η οποία προκαλείται από βακτήρια. Οι λακτοβάκιλοι που περιέχει καταστρέφουν τα βακτήρια που γεννούν το πρόβλημα, λύνοντάς το άμεσα.

► Παίρνουμε ξερά τριαντάφυλλα και τα κοπανάμε μέχρι να γίνουν σκόνη και με αυτή τη σκόνη τρίβουμε τα δόντια μας. Η άσχημη μυρωδιά θα κοπεί αμέσως (Κρήτη).

Ανάρρωση

Αν έπειτα από μια σοβαρή ή μακροχρόνια αρρώστια είστε αδύναμοι, αδύνατοι, χλομοί και άτονοι, ακολουθήστε το γιατροσόφι που σας προτείνουμε, που θα σας βοηθήσει να ανακτήσετε πιο γρήγορα τις δυνάμεις σας. Aγοράστε 1 κιλό βιολογικό σπανάκι, καθαρίστε, πλύνετε το και βάλτε το στον αποχυμωτή. Ρίξτε το χυμό που θα συγκεντρώσετε σε ένα μπουκάλι και προσθέστε κόκκινο κρασί και 3 κουταλιές μέλι. Κλείστε το μπουκάλι με φελλό, ανακινήστε το καλά και φυλάξτε το στο ψυγείο. Αν πίνετε δύο ποτηράκια από το μείγμα πρωί και βράδυ – κατά προτίμηση αρκετή ώρα πριν ή μετά τα γεύματα -, θα νιώσετε γρήγορα πολύ καλύτερα. Τη θεραπεία αυτή πρέπει να την ακολουθήσετε για έναν έως το πολύ τρεις μήνες.

Πηγές:

Ήθη και Έθιμα της Κρήτης, Βασίλης Χαραλαμπάκης, εκδ. Σμυρνιωτάκη.
Βοτανοθεραπεία, εκδόσεις Δομική.
«Επτά Ημέρες» Καθημερινή, «Βοτάνια και αποστάγματα…», 26/9/2004.
Αγάπιος μοναχός και διάφορα γιατροσόφια
369 συνταγές του καλόγερου (Πάτερ Γυμνάσιος) Εκδόσεις ΛΕΩΝ
200 ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ, Γκόλιου Ρούλα, εκδόσεις Μαλλιάρης.
Ο ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΒΟΤΑΝΑ, Θανασούλια Βούλα, Εκδόσεις Αγγελάκη.
http://www.asxetos.gr/
http://www.bioathens.com/
http://eleftheriskepsii.blogspot.gr
http://filonohpontou.com
http://www.ftiaxno.gr
http://giatrosofia-elladas.blogspot.gr/
http://www.gynaikesapopseis.gr
http://www.in2life.gr
http://katohika.gr
http://www.megalohari.gr/
http://melospito.blogspot.gr/
http://www.neolaia.de/
http://www.newsbeast.gr
http://www.ofis.gr
http://oiko-iasis.blogspot.gr/
http://olympia.gr
http://www.pare-dose.net/
http://periergaa.blogspot.gr
http://pkoteflo.knetfl.gr/
http://www.souxou-mouxou.gr
http://tuki8eblom.blogspot.gr
http://el.wikipedia.org

The post Παλιά γιατροσόφια II appeared first on My Lefkada.

Χειμώνας. Βροχή και κρύο, δέντρα γυμνά, το περιμετρικά κλεισμένο από θεόρατα ριζιμιά βράχια χωριό να έχει μια άγρια μαγεία στην καταιγίδα, ο αέρας να σφυρίζει στις χαράδρες, τα ζώα κλεισμένα στο στάβλο – ισόγειο του σπιτιού να αναχαράζουν το άχυρο που έφαγαν από τη ματζιαδούρα (1) και στο ανώγειο…

Στο ανώγειο τα ξύλα αναμμένα στην παρασιά, στηριγμένο στο σίδερο της το τσικάλι να βράζει, σκεπασμένα με τον άθω (2) τα ξερά κουκιά να ψήνονται και οι οφτές πατάτες να μοσχοβολούν το σπίτι.

Η γιαγιά δίπλα μας να συμπαίνει τα ξύλα στη φωτιά και να λέει ιστορίες ή παραμύθια, που να ξεχωρίσει το παιδικό μας μυαλό την πραγματικότητα από τη φαντασία.

Χειμώνας. Δεκέμβρης. Ο μήνας των Γιορτών και των διακοπών από το σχολείο.

Μυζηθρόπιτες, λαχανόπιτες με τσιλιμπινίδια και κουρνοπόδους (3), αυγά τηγανητά με ανθόγαλο, καλλιτσουνάκια και μαλαμουδόπιτες, χοχλιοί μπουμπουριστοί, τουρσού (4), επιτέλους θα ξεφύγουμε λίγο από τα όσπρια και τα χόρτα, θα φάμε και λίγο κρέας, κάποια καραμέλα θα γλυκάνει το στόμα μας, κάποιο σοκολατάκι θα μας τρατάρουν, κάποιους ξηρούς καρπούς θα δουν οι παιδικές μας τσέπες.

Επιτέλους! Θα δοκιμάσουμε τη μπλούζα που μας έπλεξε η μάνα μας και ίσως δουν τα γυμνά μας πόδια καινούργια (λαστιχένια) παπούτσια.

Γιορτές και κάλαντρα. Θα βγάλουμε πάλι το χαρτζιλίκι μας. Με εφόδιο ένα οκαδιάρικο μπουκάλι και μια πύργια (5) εφορμούμε για τα σπίτια του χωριού.

Να τα πούμε; Καλήν εσπέραν άρχοντες… Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά… Σήμερα τα Φώτα κι ο Φωτισμός…

Η κυρά του σπιτιού θα φέρει το μπουκάλι με το λάδι και θα ρίξει λίγο ή πολύ στο δικό μας μπουκάλι. Αν είναι γριά και τρέμει το χέρι της θα κάνουμε το γνωστό κόλπο. Ψηλά το μπουκάλι μας, η γριά στηρίζει το μπουκάλι της στην πύργια μας και μας βάζει λάδι και εμείς χαμηλώνουμε απότομα. Το χέρι της γριάς θα ακολουθήσει τη φορά του χεριού μας και θα μας ρίξει περισσότερο λάδι.

Μόλις γεμίσει το μπουκάλι, γραμμή στον Κωσταρό. Δέκα με δεκατέσσερις δραχμές η οκά. Πληρωνόμαστε και πάμε για δεύτερο γύρο. Θα πουλήσουμε δυο με τρία μπουκάλια ο κάθε ένας (κλέβουμε και λίγο από το σπίτι) και τα λεφτά στη μάνα μας. Ε! όλο και κάτι κρύβουμε…

Από τα … κρυμμένα θα πάρουμε τετράγωνα λάστιχα και πετσιά για τις σφεντόνες μας, θα πιούμε καμιά γκαζόζα και θα αγοράσουμε με κόλπο (λέμε πως μας έστειλε κάποιος) μια δραχμή – δέκα τσιγάρα για να τα καπνίσουμε στις σπηλιές έξω από το χωριό. (Αυτοσχέδιος αναπτήρας το γυαλί από κάποιο φακό, με τη βοήθεια του ήλιου).

Γιορτές και παιχνίδια. Η παλιοπαρέα θα σμίξει πάλι σε συνεχές ωράριο. Μπάλα με κάποιο λαστιχένιο τόπι, αλητεία και παιχνίδι με τις δεκάρες στην αυλή της εκκλησίας. Ένα τάλιρο Μεγαλέξανδρος του 30 βαθουλωμένο στη μέση με πέτρα, που το χτυπάμε με τέχνη στις πελεκημένες πέτρες του τοίχου της εκκλησίας. Αν πλησιάσει το τάλιρο κάποιου συμπαίχτη μια πιθαμή μας, τότε κερδίζαμε μια δεκάρα.

Γιορτές και παραμύθια. Για καλικατζάρους και αραπάδες που βγαίνουν από τη γη. Η γιαγιά μου ορκιζόταν πως κάποτε είδε ένα αράπη να βγαίνει από μια τρύπα στον Πύργο (6) στην Κεφάλα. Στον Πύργο που οι φήμες έλεγαν πως μέσα του είναι κλεισμένη μια κοπέλα και υφαίνει σε χρυσό αργαλειό. (Πόσες φορές δεν πήγαμε, βάλαμε το αυτί μας στο χώμα και ακούγαμε την πεταλέ από τον αργαλειό)! Αυτήν, λένε, φύλαγε ο μαύρος και κάθε Χριστούγεννα (ή μήπως κάθε Πρωτοχρονιά) έβγαινε έξω και αλίμονο σε όποιον ήταν κοντά…

Πρωτοχρονιά και «καλή χέρα». Κάποια γειτόνισσα ίσως μας φώναζε για ποδαρικό και τότε θα μας τράτερνε κάτι, θα μας έκανε κάποιο δώρο ή θα μας έδινε κάποιο δίφραγκο. Ο νονός ή η νονά μας θα μας έφερνε κάποιο πεσκέσι ή θα μας έβαζε στην τσέπη λιχουδιές.

Γιορτές και εκκλησία. Εδώ δεν ξέφευγε κανένας ούτε και ήθελε να ξεφύγει. Κι ας άρχιζε η λειτουργία στις τέσσερις το πρωί, για να τελειώσει με το ξημέρωμα τα Χριστούγεννα.

Γιορτές στο χωριό. Ότι πιο όμορφο μπορεί κανείς να νοιώσει εκείνα τουλάχιστον τα χρόνια. Και δεν είναι ωραιοποιημένες αναμνήσεις κάποιου που ζει μακριά. Δεν είναι μόνο η νοσταλγία. Τότε ήταν το όνειρο μιας χρονιάς. Είχαν μαγεία και δεν έπαψαν να έχουν αυτή τη μαγεία. Τουλάχιστον για τα παιδιά.

Ματζιαδούρα: Το παχνί
Άθως: η στάχτη
Τσιλιμπινίδια και κουρνοπόδοι: Χόρτα της Κρήτης (για πίττες και όχι μόνο).
Τουρσού: Αποξηραμένα βλίτα και φασολάκια (άσπρα κυρίως).
Πύργια: Τσίγκινο χωνί.
Πύργος: Περιμετρικός σωρός από πέτρες, χάλασμα σε ψηλό και από μακριά ορατό μέρος, που μάλλον ήταν «τηλεγραφείο» πολύ παλαιών χρόνων.

Υ.Γ.  Το είχα δημοσιεύσει στην μηνιαία εφημερίδα «Σύγχρονη Εκφραση» (Δεκέμβρης 1997). Το βρήκα, μου άρεσε και τα αναδημοσιεύω χωρίς καμιά αλλαγή, προς τι άλλωστε…

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!
Μάρκος Νικητάκης

The post Μνήμες γιορτινές από τον Μάρκο Νικητάκη appeared first on My Lefkada.

Γραφεί και επιλέγει, ο Μάρκος Νικητάκης.

Κάπαρη

Η κάππαρη είναι γένος,  αγγειόσπερμων, δικότυλων  φυτών που ανήκει στην οικογένεια των  Καππαροειδών και στην τάξη των Καππαρωδών, με 200 είδη δέντρων αλλά κυρίως θάμνων. Τα περισσότερα είδη φέρουν αγκάθια και βρίσκονται σε βραχώδεις και άνυδρες περιοχές των τροπικών και εύκρατων περιοχών της γης. Ορισμένα από τα είδη είναι έρποντα ή αναρριχητικά.

Στις Μεσογειακές χώρες βρίσκεται το είδος Κάππαρη η κοινή (ή Κάππαρη η ακανθωτή, Capparis spinosa), έρπων θάμνος με μικρά αγκάθια και βλαστούς που διακλαδίζονται και απλώνονται στο έδαφος. Τα άνθη του φύονται μεμονωμένα, είναι μεγάλα και έχουν χρώμα λευκό. Τα άνθη πριν ανοίξουν, στο στάδιο που είναι ακόμα οφθαλμοί, μαζεύονται και στη συνέχεια τοποθετούνται σε αλατισμένο νερό με ξύδι (τουρσί) αποτελώντας τη γνωστή κάππαρη του εμπορίου.

Η κάππαρη χρησιμοποιείται ως καρύκευμα σε διάφορες σαλάτες, σε ποικιλία από τουρσιά και σε σάλτσες. Η γεύση της είναι πικάντικη και ελαφρώς καυτερή· αυτό οφείλεται στην ύπαρξη τού σιναπέλαιου που απελευθερώνεται από τους ιστούς του φυτού. Ο φλοιός τής ρίζας χρησιμοποιείται στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων όπως αρθρίτιδες, ρευματισμοί  και πονόδοντοι. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι το φυτό έχει θεραπευτικές αλλά και μαγικές ιδιότητες.

Η κάππαρη είναι πιθανόν το περισσότερο ξεροφυτικό φυτό της Μεσογειακής ζώνης. Στην Ισπανία το χρησιμοποιούν για να σχηματίσουν αντιπυρικές ζώνες καθότι σε διαστήματα μεγάλης ξηρασίας το φυτό δεν πέφτει σε θερινή νάρκη, όπως κάποια άλλα που ξεραίνονται εντελώς, αλλά διατηρεί τους χυμούς στους ιστούς της. Συνήθως φύεται σε σχισμές απόκρημνων βράχων πολύ κοντά στην θάλασσα. Αυτή είναι μια παραλλαγή της ποικιλίας Capparis spinosa που έχει ελάχιστα μέχρι καθόλου αγκάθια και μεγάλα σχετικά φύλλα. Μια ποικιλία με αγκάθια και πιο μικρά φύλλα βρίσκεται σε πολλά σημεία της Αθήνας σε απίθανα μέρη. Σε ενώσεις κράσπεδων, σε σχισμές πεζοδρομίων, σε σχισμές τοίχων 1ου,2ου, ακόμη και 3ου ορόφου. Το πιθανότερο έιναι οτι οι σπόροι βλάστησαν σε αυτά τα σημεία μεταφερόμενοι περισσότερο απο τα μυρμήγκια παρά από τον αέρα.

Η κάππαρη πολλαπλασιάζεται με σπόρο η με μόσχευμα. Παρότι η κάππαρη φυτρώνει εκεί που δεν την περιμένεις, οι δύο τρόποι πολλαπλασιασμού στην πράξη έχουν πολλές δυσκολίες. Οι σπόροι της κάππαρης έχουν μια εξωτερική φλούδα που είναι πολύ δύσκολο να διαπεραστεί από το νερό για να βλαστήσει το έμβρυο. Ακόμη κι όταν βλαστήσει ο σπόρος και βγει το φυτό βάζοντας τα στη τελική θέση αναμένουμε συνήθως στα 4 φυτά να επιζήσει το 1. Ο πολλαπλασιαμός με βλαστό που παίρνουμε από το φυτό έχει κι αυτός πολύ λίγες πιθανότητες να είναι επιτυχής ακόμη κι αν φανεί ότι αρχικά έχει πιάσει.

Στην Ιταλία και Τουρκία  παράγουν φυτά κάππαρης. Πιθανόν αυτό να γίνεται με in vitro καλλιέργεια ιστών. Η Τουρκία παράγει αρκετή από ότι φαίνεται κάππαρη τουρσί την οποία εξάγει ακόμη και στην Ελλάδα. Καλλιέργεια κάππαρης γίνεται και στην Κύπρο

Άλλο είδος κάππαρης είναι η Κάππαρη η ντετσίντουα μικρό δέντρο που βρίσκεται σε περιοχές της Ασίας, φτάνει δε το ύψος των 5 μέτρων. Οι μικροί καρποί του δέντρου αυτού γίνονται τουρσί ενώ χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική για τη θεραπεία διαφόρων καρδιακών διαταραχών. Επίσης από την ξυλεία του δέντρου, που είναι ιδιαίτερα ανθεκτική, κατασκευάζονται σανίδες και βάρκες.

Η Κάππαρη η Ινδική είναι μικρό δέντρο που καλλιεργείται για τη δημιουργία αντιανεμικών φρακτών καθώς και ως καλλωπιστικό. Εκχύλισμα των ανθών και των καρπών του χρησιμοποιείται ως αντιπυρετικό και στην παρασκευή αλοιφών για διάφορες δερματικές παθήσεις.

Οι καρποί του θάμνου Κάππαρη η κοριμπιφέρα τρώγονται ως τουρσί και γίνονται και μπαχαρικό.

Συνταγή για «κάπαρη τουρσί»

Συλλέγουμε την κάπαρη (τα μπουμπούκια, τα φύλλα και τα αγγουράκια) και τα καθαρίζουμε αφαιρώντας το κοτσάνι, τα πλένουμε καλά με νερό και τα βάζουμε σε ένα σουρωτήρι.

Φροντίζουμε οι καρποί να είναι συμπαγείς και να μην έχουν τρύπες (τα μυρμήγκια αρέσκονται στους καρπούς της κάπαρης και συχνά δημιουργούν τρύπες για να εισχωρήσουν στο εσωτερικό της).

Αλατίζουμε με χοντρό αλάτι και τα αφήνουμε 5-7 ημέρες να «ψηθούν» σε  εσωτερικό και δροσερό μέρος. Η έλλειψη επαφής με το ηλιακό φως, διατηρεί το πράσινο χρώμα της, καθ’ όλη τη διάρκεια της επεξεργασίας. Καλό είναι το σουρωτήρι να μην έχει πολλές τρύπες για να μην αφυδατωθούν γρήγορα. Σε αυτήν την περίπτωση ίσως χρειαστεί να προσθέσουμε αλάτι.

Μια δοκιμή μετά από μερικές μέρες μπορεί να μας δείξει αν έχει ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας. Αν διαπιστώσουμε ότι είναι έτοιμη, την πλένουμε και την τοποθετούμε σε γυάλινα βάζα προσθέτοντας ελαφρύ ξύδι. Μετά από 10 ημέρες είναι έτοιμη για χρήση.

Κάρδαμο πράσινο

Το κάρδαμο είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae).

Συνοδεύει κυρίως σαλάτες αλλά και μαγειρευτά λαχανικά.

Είναι αυτοφυές φυτό και τα φύλλα του φύονται κοντά στη βάση του έχουν δυνατή πικάντικη γεύση και χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και διάφορα γαρνιρίσματα.

Υπάρχουν αρκετά είδη κάρδαμου. Τα πιο σημαντικά είναι:

Κοινό κάρδαμο. Γνωστό και ως κάρδαμο της Ορλεάνης, επιστημονική ονομασία Λεπίδιο το ήμερο (Lepidium sativum).

Νεροκάρδαμο. Έχει την επιστημονική ονομασία Ναστούρτιο το φαρμακευτικό (Nasturtium officinale).

Πικροκάρδαμο ή κάρδαμο των λιβαδιών. Χαμηλή πόα με λευκά ή ροζ άνθη. Βρίσκεται σε περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου της γης. Τα φύλλα του είναι σαρκώδη και έχουν πικρή γεύση.

Το κάρδαμο είναι γνωστό από την αρχαιότητα ως το φυτό που ανοίγει την όρεξη. Είναι αποτοξινωτικό, ανθελμινθικό και διουρητικό βότανο, καταπραΰνει τους ρευ­ματικούς πόνους, ενώ η ρίζα βοηθά στην αντιμετώπιση τηςκαταρροής. Χρησιμοποιείται ακόμη για τη θεραπεία του διαβή­τη και ως καθαριστικό του αίματος.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη δυσπεψία και την ανακούφιση των κολικών πόνων. Επίσης είναι ευεργετικό στο συκώτι. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη φυσώδη δυσπεψία και την ανακούφιση των κολικών πόνων. Διεγείρει την όρεξη και αυξάνει τη ροή σιέλου. Συχνά χρησιμοποιείται σαν άφυσο όταν χορηγούνται καθαρτικά. Έχει θερμαντική δράση και ηρεμεί. Βοηθάει την πέψη των γαλακτοκομικών προϊόντων και μειώνει την παραγωγή βλέννας μετά από την κατανάλωσή τους Επίσης μειώνει την απότομη επίδραση που έχει ο καφές στο νευρικό σύστημα, είναι άριστο ορεκτικό και βοηθά στην μείωση των φακίδων και των πανάδων του δέρματος.

Τα χρήσιμα μέρη του κάρδαμου είναι η ρίζα, τα ρι­ζώματα, οι μίσχοι και τα φύλλα. Τονώνει τον οργανισμό και έχει αφροδισιακές ιδιότητες, κάτι γνωστό από την αρχαιότητα, γιατί περιέχει διάφορα άλατα, όπως σίδηρο, ασβέστιο και ιώ­διο.

Ο χυμός του, ανακατεμένος με μέλι, δίνει αλοιφή που εξαλεί­φει τις πανάδες του δέρματος.

Ερευνητές διαπίστωσαν ότι η καθημερινή κατανάλωση κάρδαμου ίσως να έχει αντικαρκινική δράση, επειδή φαίνεται πως παρεμβαίνει στην τροφοδοσία των όγκων με αίμα και οξυγόνο.

Συγκεκριμένα ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Southampton διαπίστωσαν ότι ένα συστατικό του κάρδαμου (εκείνο που του δίνει την πιπεράτη γεύση) μπλοκάρει μια πρωτεΐνη που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων – χωρίς αυτή την πρωτεΐνη τα καρκινικά κύτταρα φαίνεται πως δεν αναπτύσσονται.

Το συστατικό που παίζει το ρόλο – «κλειδί» φαίνεται πως είναι μια συγκεκριμένη ισοθειοκυανάτη. Αυτή η ισοθειοκυανάτη αντιλαμβάνεται κατά κάποιον τρόπο την ανάγκη των καρκινικών κυττάρων για αίμα και οξυγόνο και διακόπτει τη διαδικασία, κάνοντάς τα τρόπον τινά να λιμοκτονούν.

Ρόφημα: Ρίχνετε σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό μία κουταλιά του γλυκού κοπανισμένους σπόρους και το αφήνετε για 10-15 λεπτά. Το ρόφημα πίνετε τρεις φορές τη μέρα, μισή ώρα πριν από τα γεύματα.

Καρδάμωμο

Ο βασιλιάς των μπαχαρικών ξέρουμε ότι είναι το πιπέρι…Ποια είναι όμως η βασίλισσα;;; Είναι το καρδάμωμο, καμία  σχέση με το κάρδαμο που φυτρώνει στα δικά μας εδάφη.

Το καρδάμωμο έχει ιστορία τόσο μακρά όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Από τους αμνημόνευτους χρόνους ήταν γνωστές οι δυναμωτικές, θεραπευτικές, αλλά και αφροδισιακές ιδιότητές του. Τόσο, ώστε να «γεννήσει» μια πασίγνωστη έκφραση που περιγράφει όποιον ανακτά τις δυνάμεις του: «Καρδάμωσε»!

Είναι ένα από τα ακριβότερα μπαχαρικά του κόσμου. Λέγεται ότι είναι τόσο παλιό όσο και ο άνθρωπος και οι δυναμωτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες έχουν κατακτήσει τους ισχυρούς όλου του κόσμου.

Οι ρίζες του… καρδάμωμο (του ξερού μπαχαρικού) βρίσκονται στην Ινδία. Στα σανσκριτικά ονομαζόταν: «Ε-li-che», στα κινέζικα «ts’ao – k’ou», στα αραβικά «habahan». Στην αραβική κουλτούρα, μάλιστα, ήταν σύμβολο φιλοξενίας και το σέρβιραν στους καλεσμένους.

Το ελληνικό όνομα του φυτού, κατάγεται πιθανώς από τη σανσκριτική λέξη kardamah, που όπως γράφει στο λεξικό του ο Μπαμπινιώτης «περιέγραφε ένα εντελώς άγνωστο φυτό».

Πολλοί, πάντως, υποστηρίζουν ότι τα ακριβά αρωματικά «φασολάκια» του καρδάμωμου έφταναν στην αρχαία Ελλάδα από τον 4ο π.Χ. αιώνα, και αποκαλούνταν «άμωμον», λέξη που αργότερα για άγνωστο λόγο συγχωνεύτηκε με το κάρδαμο.

Το Κάρδαμο ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae).

Το δικό μας κάρδαμο, είναι το χόρτο νεροκάρδαμο, μια πρασινάδα που φυτρώνει κοντά σε νερά, σε λίμνες, σε ποτάμια ή ρυάκια. Έχει πιπεράτη γεύση και το χρησιμοποιούμε σε σαλάτες ή πασπαλίζουμε τα ψάρια ή τα πουλερικά,  βραστά ή ψητά.

Το βιάγκρα των μπαχαρικών, η βασίλισσα τους, το καρδάμωμο, έχει πατρίδα την Ινδία. Είναι ξερό μπαχαρικό , δυναμωτικό, θεραπευτικό αλλά και αφροδισιακό.

Η ιστορία του είναι παλιά όσο και ο άνθρωπος.  Λέγεται ότι η Κλεοπάτρα, λάτρευε τόσο πολύ το άρωμά του, που  έκαιγε τους σπόρους του σε όλο το παλάτι περιμένοντας τον Μάρκο Αντώνιο.

Λέγεται ότι οι αρχαίοι στρατηγοί διάταζαν τους στρατιώτες, να τρώνε κάρδαμο για να πάρουν κουράγιο.

Στην Ινδία φύτρωνε σε άγρια μορφή στα δάση του Γουέστερν Γκατσ της νότιας Ινδίας. Η περιοχή αυτή είναι γνωστή ως «Οι λόφοι του Καρδάμωμου», και μέχρι πριν 200 χρόνια προμήθευε μπαχαρικά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η τιμή του όμως είναι υψηλή και είναι το τρίτο πιο ακριβό μυρωδικό μετά το σαφράν και τη βανίλια. Η παραγωγή του είναι βασική πηγή εσόδων για τους φτωχούς αγρότες της περιοχής αυτής της Ινδίας.

Από το 1524, στο ημερολόγιο του πορτογάλου ταξιδευτή Μπαρμπαρόσα, καταγράφεται  η εξαγωγή του καρδαμώμου.

Τον 19ο αιώνα οι βρετανοί αποικιοκράτες δημιούργησαν πρώτοι φυτείες και άρχισαν να το καλλιεργούν συστηματικά.

Σήμερα το Νεπάλ κάνει τις μεγαλύτερες εξαγωγές, ακολουθούν η Ινδία και το βασίλειο του Μπουτάν.

Καλλιεργείτο στους κήπους του βασιλιά της Βαβυλώνας από το 721 πχ.

Οι ευγενείς στο Δελχί και στην Άγρα, μασούσαν σπόρους καρδαμώμου, τυλιγμένους σε φύλλα χρυσά ή ασημένια, τα οποία είχαν εμβαπτισθεί σε ροδόνερο, με μικροποσότητα καπνού. Με αυτό τον τρόπο λάμβαναν την καθημερινή τους δόση νικοτίνης!  Επίσης ήταν έθιμο και κανόνας να τρίβουν οι ευγενείς τις παλάμες των καλεσμένων τους με σπόρους ως ένδειξη εκτίμησης και φιλίας. Οι κινέζοι μανδαρίνοι, μάσαγαν τους σπόρους πριν πλησιάσουν τον αυτοκράτορα ώστε να μην ενοχλεί η ανάσα τους τον «Εκλεκτό των Ουρανών»!

Επίσης το καρδάμωμο χρησιμοποιούσαν σε κάποιες τελετές της Τάντρα, για να συμβολίσουν το «γιόνι» δηλ τα γυναικεία γεννητικά όργανα.

Χρήσιμο είναι όλο το φυτό, από τις ρίζες του έως τα φύλλα του. Συλλέγονται  την περίοδο του Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου πριν μεστώσουν, ώστε να μη σχίζεται το περίβλημα του καρπού κατά το στέγνωμα.

Οι σπόροι του είναι μικροί και μαύροι και περιέχουν ποσότητες ιχνοστοιχείων, άλατα σιδήρου, ασβεστίου, ιωδίου, καθώς και βιταμίνες Α, C και Ε!

Άριστης ποιότητας θεωρούνται οι ώριμοι σκληροί  καρποί με σκούρο καφέ χρώμα! Ως μπαχαρικό έχει πολλές χρήσεις, όπως σε μαρινάδες, στο δικό μας ρυζόγαλο, σε σαλάτες, σε σάλτες μπάρμπεκιου, στη φρουτοσαλάτα, σε σούπες θαλασσινών ακόμη και λαχανικών Επίσης ταιριάζει τέλεια με το κρασί, το μέλι ή με τις γλυκοπατάτες!

Το καρδάμωμο χρησιμοποιείται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το γευστικό πολιτισμό κάθε χώρας. Είναι πολύ δημοφιλές στη βορειοανατολική Αφρική, ενώ στο Μαρόκο ηγεμονεύει σε ένα μείγμα μπαχαρικών που το λένε «ras el hanout». Στην Κίνα χρησιμοποιείται κυρίως στην κουζίνα της κεντροδυτικής επαρχίας Σετσουάν – νοστιμεύουν με αυτό τα κρέατα που σιγοψήνονται. Στη Μέση Ανατολή, μέχρι το Ιράν, αρωματίζουν τον καφέ και το τσάι (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μαύρο τσάι kakakule που σερβίρουν στην Τουρκία). Από την άλλη πλευρά, στις σκανδιναβικές χώρες το χρησιμοποιούν στην αρτοποιία (στη Φιλανδία φτιάχνουν ένα γλυκό ψωμί με κάρδαμο που το λένε «pulla»).

Είναι ένα από τα συστατικά της σκόνης κάρυ. Οι σπόροι του χρησιμοποιούνται και ολόκληροι σε πίκλες και μαρινάδες. Προτιμούμε το κάρδαμο σε μορφή σπόρων, γιατί σε μορφή σκόνης χάνει γρήγορα το άρωμά του, τους διατηρούμε σε καλά κλεισμένο δοχείο και τους τρίβουμε λίγο πριν το μαγείρεμα. Απαγορεύεται η κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Είναι καρδιοτονωτικό, διουρητικό και αποχρεμπτικό. Η πιο γνωστή του, όμως, ιδιότητα είναι το ότι ενισχύει τη λειτουργία της πέψης. Επίσης, είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για το συκώτι.

Φυσικά μην ξεχνούμε τις αφροδισιακές του ιδιότητες!

Πηγές:
https://el.wikipedia.org
http://piperies-agiou- georgiou.blogspot.gr/
http://www.enet.gr/
http://www.heracles.gr/
http://www.diatrofisimera.gr/
http://www.enandro.gr/
http://www.herb.gr/
http://botanologia.blogspot. gr/

The post Κάππαρη και Κάρδαμο appeared first on My Lefkada.

Οι Αποκριές είναι αναμφίβολα από τις πιο ευχάριστες γιορτές για τους Έλληνες αλλά και για πολλούς λαούς σε όλο τον πλανήτη.

Πίσω από τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις όλοι γινόμαστε αυτό που πραγματικά αισθανόμαστε, όλοι πετάμε στα σκουπίδια την καθημερινή μας σοβαροφάνεια, την καθημερινή μας υποχρέωση εμφάνισης απέναντι στο γείτονα, τον γνωστό ή τον άγνωστο, όλοι απελευθερώνουμε το σκλαβωμένο κομμάτι μας, σκλαβωμένο από άδικους φορές κανόνες που η κοινωνία και η ανάγκη επιβίωσης σ αυτήν επιβάλλουν.

Η μάσκα είναι το μέσον για να αλλάξουμε πρόσωπο. Ο μασκαρεμένος ακυρώνει την κοινωνική διαφορά, ακυρώνει τις αντιθέσεις, αντιστρέφει τα πάντα και εν τέλει ταυτίζει τα αντίθετα.

Η μάσκα είναι η εξουσία που ο μασκαρεμένος ποτέ δεν είχε και που θα ήθελε να ασκήσει. Είναι η υποσυνείδητη επιθυμία του να διακωμωδήσει ό,τι τον τυραννά, ό,τι τον εκβιάζει, ό,τι του καθορίζει την πορεία.

Ιστορικά

Γύρω στο 2000 π.Χ. εμφανίζονται μεταμφιέσεις στην Ασία, και συγκεκριμένα στη Μεσοποταμία και τη Βαβυλώνα. «Η δούλα ντύνεται κυρά και ο υπηρέτης αφέντης».

Καταργούνται για λίγο οι κοινωνικές διακρίσεις.

Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα και ταυτίζεται με το Φλεβάρη. Τον Ανθεστηριώνα, κατά τους αρχαίους Έλληνες, που τον γιόρταζαν με τα τριήμερα Ανθεστήρια, προς τιμήν του Διονύσου – θεού του κρασιού, του θεάτρου, της μεταμφίεσης, της ελευθέριας διακωμώδησης των πάντων. Τα Ανθεστήρια ήταν πομπή, με άνθη, τραγούδια, μουσικούς και σκώμματα (σατιρικοί αστεϊσμοί, από το ρήμα σκώπτω = κοροϊδεύω, χλευάζω, σατιρίζω), που έλεγαν ντυμένοι ως σάτυροι -ακόλουθοι του Διονύσου, κρατώντας θύρσους κοσμημένους με κισσό (σύμβολο γονιμότητας)- και φορώντας προσωπίδες οι συμποσιαστές. Δηλαδή, οι κωμαστές (κωμάζω = γυρίζω με άλλους στους δρόμους, λέγοντας τραγούδια και πειράγματα και κώμος = νυχτερινή έξοδος – πομπή συμποσιαστών στους δρόμους, με προσωπίδες, λαμπάδες, μουσικά όργανα και σατιρικά τραγούδια. Εξ ου και κωμωδία ). Ο κορυφαίος, σε άρμα, όπως κάθε κωμαστής με τα πειράγματά του έσουρνε σε άλλους «τα εξ αμάξης»…

Σατούρνο ονόμασαν οι οπαδοί του ημιθέου Ηρακλή, οι Ρωμαίοι τον δικό τους Κρόνο (προστάτη της αμπέλου, της σποράς).

Προς τιμήν του καθιέρωσαν την αντίστοιχη των ελληνικών Κρονίων βδομαδιάτικη γιορτή τους (μετά τη σπορά του σταριού, το Δεκέμβρη).

Τα Σατουρνάλια, όπως οι αρχαιοελληνικές διονυσιακές γιορτές, συνοδεύονταν με κρασοκατανύξεις, μεταμφιέσεις, τραγούδια (με τους σατούρνιους «άκομψους», «τραχείς» στίχους), σκώμματα εν πομπή και ανταλλαγή δώρων. Στη γιορτή συνευρίσκονταν μεταμφιεσμένοι, άρχοντες και λαός. Μετά το 217 π.Χ., τα Σατουρνάλια έγιναν επίσημη αργία και παλλαϊκή, δημόσια συμποσιακή γιορτή, όπου ανακηρυσσόταν ο «βασιλιάς» των μεταμφιεσμένων (ο σημερινός Καρνάβαλος), ως κορυφαίος της πομπής των οργιαζόντων συμποσιαστών, μεταξύ των οποίων και οι δούλοι. Ήταν η μόνη μέρα αργίας των δούλων και η μόνη που τους επιτρεπόταν να συνευρίσκονται με τους πολίτες. Οι μασκαρεμένοι γλεντοκόποι εύχονταν «Bona Satournalia», ενώ οι πλούσιοι μοίραζαν δώρα στους φτωχούς (λαμπάδες και siggillaria – μικρά αγαλματάκια, σύμβολα της γιορτής).

Τα Σατουρνάλια, δημοφιλής γιορτή και στις ρωμαϊκές αποικίες της Αφρικής, αφιερώθηκαν σε φοινικικής προέλευσης εγχώριο θεό, παρόμοιο του Βάαλ. Αργότερα, τα Σατουρνάλια μετατέθηκαν στο Φλεβάρη και καθώς αφομοιώθηκαν από τη νέα θρησκεία, το χριστιανισμό επέζησαν στα μεσαιωνικά, αναγεννησιακά, νεότερα χρόνια και με το «θεατρόμορφο» Καρναβάλι της Βενετίας.

Αποκριά και θρησκεία

Κατά την ορθόδοξη παράδοση η Αποκριά είναι η προπαρασκευαστική περίοδος για την ασκητική βίωση της Σαρακοστής. Αρχίζει την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου και λήγει την Κυριακή της Τυροφάγου.

Στην κυριολεξία «Αποκρεά» είναι ο αποχαιρετισμός της περιόδου της κρεατοφαγίας ή η αποχή από το κρέας (από-κρεώ). Και η λατινογενής λέξη «Καρναβάλι» έχει γεννηθεί μέσα από αυτή την παράδοση: carne=κρέας και vale=χαιρετώ.

Οι Αποκριές σχεδόν πάντα ξεκινούν το Φεβρουάριο. Ο μήνας Φεβρουάριος πήρε τ’ όνομά του από το Θεό των Ρωμαίων Φέβρουο (Februs) που ήταν ο Θεός των Νεκρών και τη Φέβρουα ( Februa) τη Θεά που επόπτευε τους εξαγνισμούς. Και τα δύο αυτά στοιχεία , η λατρεία των νεκρών και οι εξαγνισμοί είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τις Αποκριές μιας και τα Σάββατα των εβδομάδων της χαράς και του ξεφαντώματος είναι αφιερωμένα στις ψυχές και καθώς οι Απόκριες είναι η γέφυρα ανάμεσα στο χειμώνα και την άνοιξη οι άνθρωποι θέλουν να εξευμενίσουν τη γη για να έχουν πλούσιες σοδειές.

Πηγαίνοντας πίσω στους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν µια εποχή γιορτής για την αναμονή της άνοιξης. Παραδόξως, αυτή η γιορτή περιελάβανε τελετουργικά αφιερωμένα και στην «νέα ζωή» (το µπουµπούκιασµα των δέντρων, των κλημάτων, των λουλουδιών, κτλ.) και στις ψυχές των νεκρών που πίστευαν ότι ανέβαιναν στον «πάνω κόσμο» περίπου την 1η Μαρτίου.

Με την ανατολή του Χριστιανισμού η εκκλησία προσπάθησε να υποβιβάσει τις παγανιστικές τελετές και να τις αντικαταστήσει µε Χριστιανικές πρακτικές. Για αυτό, κατά την διάρκεια αυτών των ημερών βρίσκουμε την πρακτική ειδικών λειτουργιών και µνηµοσύνων στα τρία Ψυχοσάββατα όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν βρασμένο σιτάρι (κόλλυβα) στην εκκλησία και τα μοιράζουν στο εκκλησίασμα µετά την λειτουργία στην µνήµη των αγαπηµένων τους. Αυτά τα Σάββατα είναι τα δύο Σάββατα πριν την «Κυριακή της Απόκρεω « και την «Κυριακή της Τυρινής» και το πρώτο Σάββατο µετά την Καθαρά ∆ευτέρα.

Λατρεία των νεκρών, εξαγνισμός και επίκληση των δυνάμεων που γονιμοποιούν τη γη είναι το τρίπτυχο από το οποίο ξεκινούν αλλά και το οποίο υπηρετούν τα αποκριάτικα δρώμενα τα οποία βέβαια έχουν παγανιστικό χαρακτήρα και εκφράζονται με σάτιρα και με σεξουαλική και ερωτική ελευθεριότητα. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι Naturalia non sunt trupia , τα φυσικά πράγματα δεν είναι αισχρά.

Μάρκος Νικητάκης

The post Περί Αποκριών ο λόγος appeared first on My Lefkada.

Με τα σημερινά δεδομένα, όλοι εμείς που ήμαστε μικροί στις δεκαετίες 50 και 60, για να μη βάλω τους παλαιότερους, σύμφωνα με τις στατιστικές δεν θα έπρεπε να είχαμε επιζήσει. Αυτό γιατί οι συνθήκες διαβίωσής μας ήταν, το λιγότερο, άθλιες. Βεβαίως είχαμε προσαρμοστεί σε αυτές, είχαμε αποκτήσει ανοσία σε πολλές αρρώστιες, πέρα από τα εμβόλια ή απλώς είμαστε τυχεροί που επιζήσαμε.

Θα επιδιώξω να σας μεταφέρω τις αναμνήσεις της παιδικής μου, και όχι μόνο, ηλικίας, από το χωριό και από την πόλη, όχι γιατί έχουν σημασία αυτές καθ’ αυτές μα γιατί μέσα από αυτές οι παλιοί θα θυμηθούν δικές τους αντίστοιχες καταστάσεις και οι νέοι κάτι θα μάθουν! Κάποιες τοποθεσίες που ονοματίζω είναι για μένα και τους χωριανούς μου προφανώς, όμως εσείς βάλτε τις αντίστοιχες δικές σας και θα βγάλετε κάποιο νόημα θαρρώ.

Στο χωριό

Περιβάλλον: Το χωριό μου, Μούντρος το λένε και είναι στο νομό Ρεθύμνης, με τα σημερινά δεδομένα, είναι ένα πανέμορφο μικρό χωριό. Δύο φαράγγια, περιμετρικά θεόρατοι κατακόρυφοι ριζιμιοί βράχοι, νερά που τα παλιά χρόνια έτρεχαν ασταμάτητα, πράσινο πολύ και τα δέντρα, φορτωμένα φρούτα, έγερναν στους δρόμους του.

Δύο βρύσες, η Πάνω και η Κάτω Βρύση με δεξαμενές και οργιώδη βλάστηση. Στην Κάτω βρύση ένας καταρράχτης έτρεχε συνεχώς από ψηλά, που ήταν ο δρόμος για το σχολείο, και οι πρωινές χαρές κρέμονταν σε όλη του τη διαδρομή, κρύβοντας στις φυλλωσιές τους χιλιάδες πεταλούδες. Πέταγες μια πέτρα εκεί, στο Ρούμα ή στον επαρχιακό δρόμο μετά την Παναγία και γέμιζε ο αέρας πεταλούδες. Όμορφες πεταλούδες σαν αυτές που υπάρχουν στη Ρόδο. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πια ή είναι σπάνιες.

Στην Πάνω Βρύση μια τούρκικη δεξαμενή και απέναντι το Ενετικό Δικαστήριο του 1611 με επιγραφή από την Αινειάδα.  PER TOT DISCRIMINA RERUM    MDCXI.

Μια σειρά παλαιών σπιτιών και πιο δίπλα στην Καμάρα, μια στοά λιθόκτιστη με σπίτια από πάνω, τα κελιά, τρύπες για αρουραίους…

Πάνω από τη Βρύση ένας τεράστιος ίσιος βράχος (Τζιγιάννης)  με σπηλιές και την πηγή νερού στις ρίζες του.

Το Μούντρος είν’ καλό χωριό
μα εμένα δεν μ’ αρέσει
Γιατί έχει τον Τζιγιάννη του
που κρέμεται να πέσει!

Πολύ νερό τότε. Έσκαβες λίγο το χώμα και τσουπ! έτρεχε νερό, κάθε εποχή του χρόνου, όχι μόνο το χειμώνα.

Βρύση να κλείνει δεν υπήρχε. Το νερό έτρεχε ασταμάτητα από μια πέτρινη υδρορροή, σε γούρνες για τα ζώα και σε μια στέρνα για το πότισμα των κήπων.

Η ποιότητα του νερού ονομαστή. Πολλοί από τα γύρω χωριά έρχονταν να γεμίσουν τα δοχεία τους.

Άχου Μουντριανό νερό
Και να’ χα ένα ποτήρι
Να στό’ δινα να το’ πινες
Να μου κρατάς χατήρι!

Λίγο το γόνιμο έδαφος μέσα στο χωριό μα, τα παιδικά μου χρόνια, το θυμούμαι γεμάτο περιβόλια. Οι χωριανοί πότιζαν με τη σειρά, από τις στέρνες στις βρύσες και τα τσιμεντένια αυλάκια που οδηγούσαν σε κάθε περιβόλι του χωριού. Μοσχοβολούσαν τα μποστανικά και παντού έβλεπες το κίτρινο των κολοκυθανθών…

Χρόνια αργότερα βεβαίως τα περιβόλια ξεράθηκαν, όχι από έλλειψη νερού, και οι χωριανοί αγόραζαν δυστυχώς ακόμη και τα βλίτα από τον πλανόδιο μανάβη. Εκεί οδηγηθήκαμε από τις πολιτικές των τελευταίων χρόνων, που έδιναν έμφαση στις επιδοτήσεις των αγροτών, για να μην καλλιεργούν στην ουσία και στην καταστροφή της πρωτογενούς παραγωγής…

Τα γόνιμα χωράφια αρκετά μακριά, πάει να πει μεγαλύτερος ο βαθμός δυσκολίας για την επιβίωση.

Ο έναστρος ουρανός απίστευτος! Σαν πολυέλαιος αναμμένος πάνω από το χωριό. Ο λόγος απλός. Το χωριό, βουλιαγμένο λες από καθίζηση πολλών μέτρων, περικλείεται από βουνά, ηλεκτρικό δεν υπήρχε και ο σκοτεινός ορίζοντας τόνιζε τη φωτεινότητα των άστρων.

Απού’ χει θηλυκό παιδί
Στο Μούντρος μην το δώσει
Γιατί βραδιάζει γρήγορα
Κι αργεί να ξημερώσει!

Πολλές οι εκκλησίες. Η διπλή της Παναγίας και του Αγίου Νικολάου, ο Άγιος Κωνσταντίνος (με ένα γιασεμί, εκατοχρονίτικο τώρα, στην γωνία του απέναντι σπιτιού (λιοτρίβι) που μοσχομύριζε) , ο Χριστός, οι Άγιοι Ανάργυροι, μια μικρή και πάρα πολύ παλιά εκκλησία ( άνω των 1000 ετών) με τρούλο και απίστευτες αγιογραφίες στους τοίχους της. Δυστυχώς άσχετοι και αδαείς άνθρωποι την κατέστρεψαν, μετατρέποντάς την σε αποθήκη. Χάλασαν τον τρούλο και ασβέστωσαν τις αγιογραφίες. Κάτι σώθηκε αργότερα σε μια αποκατάσταση μα η ζημιά είναι τεράστια. Έξω από το χωριό η Αγία Παρασκευή δίπλα στο παλιό νεκροταφείο  και ο Αη Γιώργης. Προφανώς μια περιοχή με όνομα Αγία Φωτεινή θα είχε εκκλησία παλαιότερα, δεν την θυμούμαι όμως! Γιατί τόσες; Ποιος ξέρει…

Πολλά και τα καφενεία. Τρία θυμούμαι στο Πανωχώρι και τρία στο Κατωχώρι. Σε ένα χωριό που ο μεγαλύτερος ποτέ πληθυσμός του ήταν 150 – 200 άτομα ήταν πολλά και εξακολουθούν, με πολύ λιγότερο πληθυσμό, να είναι πολλά. Σήμερα είναι τέσσερα με πέντε. Κακό χωριό τα λίγα σπίτια όμως και οι διαχωρισμοί Πανωχωρίτες – Κατωχωρίτες, δεξιοί και κεντρώοι (ήμουν από τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού αριστερούς μετά τη χούντα, τώρα φαντάζομαι ότι πλήθυναν), δημιουργούσαν κάποιο κλίμα! Καφενεία – εμπορικά κάποια τότε, σήμερα υπάρχει και καφετέρια!

Παρατσούκλια, όπως σε όλα τα χωριά απανταχού της Ελλάδας. Τσούκνης, Καλλιτσουνάς, Σκλομπώνης, Σάββας, Κανιάς, Γύπαρης, Μαντάς, Χατζής, Αγρονόμος, Γεωργούλης, Ζούμπερος, Καούδης, Μηχανικός, Χαλκιάς, Φεσαράς, Κωσταντούλιος, Κωσταρός, Κύκλωπας, Μανιάς, Αγρίμης, Τάταρος, Μανέλης, Μακρές, Τυλίπης, Μαρνιέρος, Ξυρούχης, Τζιμπούκης, Σπαντής, Ερωντας, Μπουγιούκαλος, Κεφάλας, Κοντύλης, Καλέμης, Ορφανός, κ.α., παραφθορά των επωνύμων συνήθως, σε σημείο όμως να ξεχνάς τα πραγματικά επώνυμα! Ίσως να είναι και η επαναφορά των κανονικών επωνύμων γιατί, όπως είναι γνωστό το – άκης μας το επέβαλαν οι Τούρκοι προκειμένου να μας μειώσουν!

Κατά τα άλλα … πέτρα. Πολύ πέτρα. Οι περισσότεροι αγροτικοί δρόμοι ήταν ανοιγμένοι πάνω σε ριζιμιά βράχια. Σκαλισμένοι από τους χωριανούς στην ουσία. Τα μονοπάτια του χωριού που σήμερα μαγεύουν τον επισκέπτη, όσα έχουν μείνει δηλαδή γιατί η «πρόοδος» φέρνει και καταστροφή όταν δεν σκέφτεσαι μακροπρόθεσμα, λαξευμένα στα βράχια και χτισμένα με λιθιές ένθεν κακείθεν, μόνο πεζή ή με γαϊδουράκια τα διάβαινες. Δύσκολα ακόμη και για τα ζώα!

Φτωχό χωριό λοιπόν και η επιβίωση δύσκολη.

Βάσανα

Τα βάσανα ξεκινούσαν από τη γέννησή μας κιόλας. Γεννιόμαστε στα σπίτια μας με τη βοήθεια μιας πρακτικής μαμής η οποία, με πρόχειρα μέσα, έκανε ότι μπορούσε. Σε κάθε περίπτωση δυσκολίας το αποτέλεσμα ήταν τραγικό συνήθως είτε για τη μάνα είτε για το παιδί. Η παιδική θνησιμότητα θεωρούνταν φυσιολογική και εκφράσεις του τύπου «έκανα οκτώ παιδιά και μου έμειναν πέντε» ήταν συνηθισμένες.

Μας φάσκιωναν, δίκην αιγυπτιακής μούμιας, για ένα περίπου χρόνο. Ζούσαμε δηλαδή τη φυλακή από την πρώτη μας ανάσα!

Ξυπόλητοι και κακοντυμένοι οι περισσότεροι, κοιμόμαστε, όλα τα παιδιά μαζί, σε πρόχειρα ξύλινα κρεβάτια, με στρώματα από άχυρο που τσιμπούσε απαίσια, ή σε κούνιες, όποιοι είχαν, βαμμένες με γυαλιστερή λαδομπογιά με βάση το μόλυβδο.

Σκεπάσματα από μπατανίες που έφτιαχνε η μάνα μας στον αργαλειό, σεντόνια δεν θυμούμαι. Όμορφες πολύχρωμες μπατανίες είναι αλήθεια!

Τα σπίτια μας είχαν τσιμεντένιο πάτωμα ή χωμάτινο, χωρίς στρωσίδια, με μια πολύχρωμη κουρελού το πολύ – πολύ, και αυτή φτιαγμένη στον αργαλειό από τη μάνα μας, με πρώτη ύλη λωρίδες από παλιά ρούχα!

Σπίτια για ανθρώπους και ζώα, σκεφτείτε στο πάνω πάτωμα οι άνθρωποι και στο ισόγειο ο στάβλος με τα ζώα, οι κοπριές, τα ούρα και η όποια άλλη βρωμιά και δυσωδία!

Στο ισόγειο και η αποθήκη. Πιθάρια με το λάδι και το κρασί, πατητήρι για τα σταφύλια, εργαλεία για το χωράφι ή το κτίσιμο (ακόμη θυμούμαι εκείνα τα οδοντωτά εργαλεία για την επεξεργασία της πέτρας), κ.α.

Σε μια γωνιά του δωματίου μια καταπακτή άνοιγε για να ρίχνουμε τα άχυρα, τροφή για τα ζώα το χειμώνα, στην αποθήκη του κατωγιού. Μπαίναμε μέσα για να τα πατήσουμε και αυτό ήταν μιας μορφής διασκέδαση, με τις τούμπες που κάναμε.

Τα σπίτια χτίζονταν με ομαδική δουλειά από τους άντρες του χωριού. Πήγαιναν όλοι και βοηθούσαν κουβαλώντας πέτρες ή με τον τενεκέ το τσιμέντο.

Τα παράθυρα με φτενά τζάμια και πρόχειρα παντζούρια, φτιαγμένα με τάβλες, έμπαζαν από παντού.

Για τουαλέτες δεν συζητάμε, ύπαιθρος και ρομάντζο πάει να πει, με «χαρτί» ένα φύλλο τετραδίου, κάποιο φύλλο δέντρου ή και κάποια πέτρα πολλές φορές.

Βρύση στο σπίτι δεν υπήρχε, μια κοινή σε κάθε γειτονιά στην καλύτερη περίπτωση, εκείνο το δοχείο με το βρυσάκι μόνο και το πράσινο σαπούνι, άντε το μοσχοσάπουνο στους έχοντες και ένας μικρός καθρέπτης κρεμασμένος στον τοίχο δίπλα του! Το νερό το κουβαλούσαμε από τη βρύση, αν είχαμε κοντά, αλλιώς από τη δεξαμενή του χωριού.

Για μπανιέρα μια σκάφη και … άγιος ο Θεός! Μια φορά τη βδομάδα μπάνιο και πολύ μας έπεφτε…

Οι παιδικές αρρώστιες έκαναν θραύση. Κάθε τόσο κι ένας φίλος ή συμμαθητής πάθαινε ιλαρά, κοκίτη, μαγουλάδες, ανεμοβλογιά, κοιλιακά, ορμήγγους( με εκείνα τα απαίσια άσπρα σκουλήκια) κ.α. Πουντιάζαμε και η μύξα έτρεχε μόνιμα από τη μύτη μας πηχτή και απαίσια. Γιατροσόφια για θεραπεία, ζεστά ροφήματα, εντριβές με πετρέλαιο ή οινόπνευμα και κούπες (βεντούζες), κοφτές κάποιες φορές! Τα φάρμακα ελάχιστα, χωρίς καπάκια ασφαλείας στα μπουκάλια και ενέσεις με τη γυάλινη σύριγγα που έπρεπε να τη βράσεις πρώτα σε ένα κατσαρόλι.

Βεβαίως είχαμε πάθει και κάποιου είδους ανοσία. Πέρα από τα ομαδικά εμβόλια που μας έκαναν, τις περίφημες βατσίνες, είχαμε συνηθίσει την, ελάχιστη είναι αλήθεια, μόλυνση. Πίναμε νερό απ΄ ευθείας από τα ρυάκια, τρώγαμε άπλυτα τα πάντα και δεν παθαίναμε τίποτα. Κάποτε ένας ξάδελφός μου ήρθε από την Αθήνα, ήπιαμε από το ίδιο νερό, φάγαμε τα ίδια πράγματα και… έπαθε τύφο! Εγώ τίποτα!
Ζεσταινόμασταν με το τζάκι, μαγκάλια, σόμπες με ξύλα ή με θερμάστρες πετρελαίου οι έχοντες. Που να βρεθεί καλοριφέρ τότε (εδώ δεν είχαμε ρεύμα…).

Στο τζάκι, παρασιά για μας, μαγειρεύαμε στην κατάμαυρη αλουμινένια κατσαρόλα ή στο μαυροτήγανο, ψήναμε πατάτες και κουκιά στη χόβολη και, στο έξω μέρος της καμινάδας του, σε μια στερεωμένη τάβλα, τοποθετούσαμε τα καρβέλια με το σπιτικό ψωμί, το τυρί μας, το ανθόγαλο (Θεέ μου τι νοστιμιά) και ότι άλλο για τη μαγειρική.

Στην παρασιά ζεσταινόμαστε, εκεί η γιαγιά μας έλεγε ιστορίες εκεί, όταν καθόμαστε κοντά στη φωτιά, παθαίναμε «κούκληδες»  δηλαδή κάνανε κάτι κόκκινα σημάδια τα πόδια μας, δεν είμαι σε θέση να εξηγήσω περισσότερα! «Κούκλης» είναι πάντως ο κόκκορας!

Ηλεκτρικό ρεύμα είχαν λίγα χωριά. Λάμπα πετρελαίου λοιπόν, λυχνάρι με λάδι, με αυτό κάναμε και εντριβές, και λουξ μόνο στα καφενεία. Έτσι διαβάζαμε, κάτω από το λυχνάρι ή τη λάμπα, άθλιος φωτισμός πάει να πει.

Γιατροσόφια

Η πρακτική ιατρική ήταν το μοναδικό μας σχεδόν αποκούμπι, όταν αρρωσταίναμε. Ο αγροτικός γιατρός ερχόταν σπάνια και τον καλούσαν μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις!

Η Κρήτη έτσι κι αλλιώς φημίζεται για τα βότανά της αλλά και για τους πρακτικούς γιατρούς της (Αγάπιος μοναχός κ.λ.π).

Στα χτυπήματα, κατάπλασμα με κρεμμύδι στο χτυπημένο μέρος.

Στους καλόγερους ψήνανε ξερό κρεμμύδι στη χόβολη, το κοπανίζανε ζεστό όπως είναι και το βάζανε επάνω στο σπυρί

Στο κρύωμα,  βραστάρια (αφεψήματα) φασκόμηλο, χαμομήλι ή σταμνόχορτο,

Στο πονίτιασμα (πούντα) εντριβές με πετρέλαιο ή οινόπνευμα και κούπες (βεντούζες). Σε σοβαρή περίπτωση τις έκαναν κοφτές, πάει να πει έκοβαν με ξυραφάκι το δέρμα! Πολλά τα εγκαύματα που παθαίναμε ειδικότερα όταν μας έτριβαν με πετρέλαιο!

Στον πυρετό έβαζαν στο κούτελο ένα μαντήλι βρεγμένο με ξύδι και ρακή.

Στον πονόκοιλο ζεσταίνανε στην χόβολη ένα βίσσαλο, το τυλίγαν σ’ ένα μάλλινο ύφασμα και το έβαζαν εκεί που πονούσαν.
Στους ορμήγκους και στα κοιλιακά, φρέσκο λάδι.

Στις πληγές  έβαζαν πάσπαρο(χώμα σκόνη) και βουτσέ(κοπριά) πάνω στην πληγή!

Στον πονόδοντο κάπνιζαν τσιγάρο(οι γυναίκες) και μάσαγαν γαρύφαλλο! Έκαναν και γαργάρες με ρακή.

Όταν κουνιόταν κάποιο δόντι, το δέναμε με ένα σπαγκάκι (κόκκινο θυμούμαι) και το βγάζαμε τραβώντας το σπαγκάκι! Γίνεται και τώρα φαντάζομαι!

Στις αμυγδαλές γαργάρες με λεμόνι και αλατόνερο, σκέτο αλάτι ή ιώδιο που μας έβαζαν πάνω τους με το δάκτυλο.

Στον πονόλαιμο, καταπλάσματα εξωτερικά με κοπανισμένους σπόρους (μάλλον λιναρόσπορους), ή έπιναν ζεστή ρακί με ζάχαρη (ή ρακόμελο).

Όταν πονούσε η μέση μας, μας σήκωναν το φάλι (αφαλός). Τσιμπούσαν δηλαδή το δέρμα πάνω από τη σπονδυλική στήλη από πάνω προς τα κάτω και όταν έφταναν στη μέση, το τραβούσαν απότομα προς τα πάνω!

Στα πληγωμένα ζώα, κατουρούσαν την πληγή!

Στα ζώα με πρόβλημα στα δόντια, τους τα έβγαζαν με τανάλιες χωρίς αναισθητικό (βάρβαρο).

Διασκέδαση

Αυτοκίνητο δεν βλέπαμε πέρα από το λεωφορείο της γραμμής. Όταν το βλέπαμε να έρχεται, από τον αμαξωτό απέναντι από το χωριό, τρέχαμε φωνάζοντας έντο, έντο, νάτο δηλαδή!

Που και που κάποια κούρσα ερχόταν στο χωριό και τη …χαζεύαμε.

Σινεμά βλέπαμε στον τοίχο της εκκλησίας σπάνιες φορές, αν τύχαινε και κάποιος πλανόδιος έφερνε ελληνική ταινία και αν είχαμε λεφτά φυσικά. Το ίδιο συνέβαινε με άλλους πλανόδιους, σχοινοβάτες, μασίστες κλπ. Θυμούμαι έναν που κάρφωνε τεράστιες πρόκες σε σανίδες και τις έβγαζε με τα δόντια του ή έβαζε στην κοιλιά του ένα γεμάτο βαρέλι και το σήκωνε με καθισμένους ανθρώπους πάνω του (Ο Αγρονόμος μάλιστα, καθισμένος διάβαζε εφημερίδα)!

Τα γλέντια μας λίγα. Ένας γάμος στο χωριό ήταν διαδικασία και χαρά. Το κουβάλημα της προίκας από το χωριό της νύφης, οι γαμοκουλούρες, το γλέντι του γάμου με τα σφαχτά και τα άλλα φαγητά, οι λυρατζήδες και ο χορός, τα κουφέτα …

Κάποιο πανηγύρι στη γιορτή του πολιούχου του χωριού Αγίου Κωνσταντίνου, κάποια σπάνια χοροεσπερίδα, αποτελούσαν διέξοδο.

Εκεί πάντα οι χαρακτηριστικοί τύποι του χωριού «ξεσάλωναν» και όσοι δεν άντεχαν το ποτό σέρνονταν στο δρόμο να μην πω σε τι χάλια.

Εκεί οι νέοι του χωριού φλερτάριζαν με τις λέφτερες κοπέλες ή έλεγαν κάποια μαντινάδα όλο νόημα σε κάποια παντρεμένη που ορέγονταν… Ξέρετε τώρα, σαν αυτή την παραδοσιακή «μια παντρεμένη αγαπώ, κι έχει και δυο παιδάκια κ.λ.π.». Ευκαιρία για παρεξηγήσεις πάει να πει και καυγάδες ενίοτε!

Κατά τα άλλα καφενείο, τάβλι, κολτσίνα, ξερή, πρέφα, 66, για τους άντρες και βεγγέρα για τις γυναίκες σε κάθε γειτονιά. Μαζεύονταν και συζητούσαν, ξεθεωμένες μετά την ημερήσια δουλειά και κάποιες «κανάτιζαν», κοιμόντουσαν όρθιες δηλαδή.

Ενδιαφέρον είχε το κουτσομπολιό και η στιχοπλασία σε περιπτώσεις που κάποιο ζώο του χωριού, κυρίως γάιδαρος, ψοφούσε. Κάθε μια και κάθε ένας, στην παρέα της βεγγέρας, έφτιαχνε και ένα σατιρικό στιχάκι για τον άμοιρο ιδιοκτήτη του ζώου. Θυμούμαι ακόμη μερικά, κάποια μάλιστα τα είχα φτιάξει εγώ, από τότε έχω το χούι…

Εψόφησε ο γάιδαρος
απού’ τρωγε τα χόρτα
και δεν θα ξαναπάει μπλιό
στου …….. την πόρτα.

Εγλάκαγε κι η ……..
και τσούραγε στους δέτες
για να τσι δώσουν τ’ άντερα
να κάνει καλτσοδέτες.

…

Πάρε Μ….. μια μπουκιά
να φάνε τα παιδιά σου
ο Μ….. Σου κι ο Γ…… σου
κι όλη η οικογένειά σου

Για τη Γ….. έκοψα
ξεχωριστή μερίδα
γιατί με παρηγόραγε
στο δρόμο η κακομοίρα…

Πηγαίναμε και εμείς στα καφενεία του χωριού για κάποια γκαζόζα ή πορτοκαλάδα, όταν είχαμε λεφτά ή όταν μας κέρναγαν. Κάποιο λουκουμάκι επίσης γλύκαινε το στόμα μας, μόνο που πολλές φορές μας έβγαινε ξινό!. Βλέπετε οι μεγάλοι, θέλοντας να παίξουν μαζί μας, έδεναν ένα τετράγωνο λουκούμι σε ένα σπάγκο, το σήκωναν ψηλά και μας έλεγαν να πηδήσουμε, να το φτάσουμε και να το φάμε! Αν ήμαστε μόνοι μας, καλώς κάτι καταφέρναμε. Μετά από ταλαιπωρία φυσικά. Ήταν φορές όμως που μας έβαζαν δυο, δύο αντικριστά να … μονομαχήσουμε για το λουκούμι και τότε … Μια φορά ο Ηλίας μάτωσε τη μύτη του Λαμπρινού, δαγκώνοντάς την αντί το λουκούμι!

The post Η γενιά του 50, 60 Κρήτη appeared first on My Lefkada.

Γράφει ο Μάρκος Νικητάκης.

Στο σχολείο

Πλάκα και κοντύλι στην αρχή, τετράδιο και μολύβι αργότερα και μπλε κόλλα (υποχρεωτικά) για το ντύσιμο των τετραδίων! Μελανοδοχείο και στυπόχαρτο, πένες και κοντυλοφόροι, μουντζούρες στα τετράδια από τους απρόσεκτους και … τιμωρία φυσικά! Για τσάντα ένα σακούλι που μας έραβε η μάνα μας, κάτι σαν ταγάρι ας πούμε.

Σύνθημα για το σχολείο η (μικρή) καμπάνα της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου, που βάραγε κάποιο μεγαλύτερο παιδί, κάθε πρωί. Για κάποια χρόνια έκανα τον κωδωνοκρούστη, δίπλα στο σπίτι μου ήταν η εκκλησία!

Το σχολείο με ένα δάσκαλο για όλες τις τάξεις και μια αίθουσα επίσης. Έτσι από την πρώτη τάξη ακούγαμε όλα τα μαθήματα του δημοτικού. Επανάληψις μήτηρ πάσης μαθήσεως! Τι να πρωτοκάνει και ο έρμος ο δάσκαλος ή η δασκάλα! Που να κρατήσει την ησυχία στην τάξη! Λύση η … τιμωρία!

Δύο πίνακες, στη μέση η έδρα και στους τοίχους δύο … κρικέλια! Πρώτη τιμωρία όρθιος με τη μύτη στον πίνακα και στο ένα πόδι. Δεύτερη, φάλαγγα στα χέρια με το χάρακα ή τη βίτσα, από αγριελιά συνήθως. Άνοιξε τα χέρια σου, πάρε και αυτή, πάρε και την άλλη. Το ένα χέρι τεντωμένο για τη βίτσα, το άλλο να τρίβεται στα πόδια μας για να φύγει ο πόνος και τούμπαλιν. Βασανιστήριο σε παιδικά χέρια, που έκαναν να συνέλθουν και να ξεπρηστούν κάποιες ημέρες!

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το ξύλο που έφαγα από το δάσκαλο, γιατί άνοιξα τον κατάλογο να δω τους βαθμούς. Είχε βρέξει και μια σταγόνα νερό έπεσε από το κεφάλι μου πάνω στον κατάλογο και λέκιασε το μελάνι. Ομολόγησα την πράξη μου και ο δάσκαλος με άρχισε με τη βίτσα. Θυμάμαι που κοίταζα προς το παράθυρο και έβλεπα ένα γάιδαρο απέναντι στο σόχωρο, μέσα σε ένα πλαίσιο από κυκλάκια, να κινείται πάνω κάτω σαν καράβι σε φουρτούνα. Σταμάτησε εγκαίρως ο δάσκαλος το ξύλο και γλύτωσα τη λιποθυμία.

Τρίτη και χειρότερη τιμωρία το κρέμασμα από το κρικέλι, ενώπιον όλου του σχολείου. Ένα σχοινί δεμένο στη μέση μας, πέρασμα από το κρικέλι και … στον αέρα για κάμποσο, μέχρι να βάλει μυαλό ο … αληταράς! Το σχοινί το κρατούσε ο … «ρουφιάνος» της τάξης ή η «ρουφιάνα» αναλόγως! Νέα παιδαγωγική, κατά πως αναφέρει ο Καζαντζάκης! Τα κόκκαλα των γονιών,  το κρέας του δασκάλου και εμείς τα … σφάγια! Δεν αναφέρομαι φυσικά σε απλά πράγματα, όπως ξεκόλλημα αυτιών, σφαλιάρες κ.λ.π.

Παλαιότερα το κρέμασμα γινόταν σε μια χαρουπέ έξω από το σχολείο. Σε κρέμαγαν και σε άφηναν εκεί για ώρα πολύ. Ο μεγαλύτερος αδελφός μου ο Νίκος είχε υποστεί το μαρτύριο και μάλιστα υπάρχει μια ωραία ιστορία γύρω από αυτό. Μόλις τον είδε ο ξάδελφός μας ο Ηλίας (μεγάλος αλάνης όταν ήταν μικρός), δεν πήγαινε ακόμη σχολείο, γέμισε την τσέπη του πέτρες και μπήκε στην τάξη.

– Μωή τάνα, άσε μωή τον τσάδεφό μου γιατί θα σε ασβολώσω (τραυματίσω), φώναζε στη δασκάλα, πετώντας της πέτρες!

Φυσικά υπήρχε και αποβολή από την τάξη, δηλαδή μας έβαζε ο δάσκαλος να βγούμε έξω στη βροχή ή στο αγιάζι και να σταθούμε στο απέναντι υπερυψωμένο σόχωρο (επίπεδο χωράφι) για να μας βλέπει, μη και πάμε σπίτι μας! (Ο ξάδελφός μου ο Ηλίας ήταν μονίμως εκεί στημένος)!

Αιτίες για την τιμωρία πολλές. Πέρα από τα του σχολείου, τιμωρούμαστε συνήθως αν αλητεύαμε και μας έπιανε ο δάσκαλος έξω από το σπίτι. Ευτυχώς ο δάσκαλος (τον είχα στις μεγάλες τάξεις) έμενε στο δίπλα χωριό και δεν τον είχαμε συχνά στα … πόδια μας!

Με τα νύχια μας άλλο μαρτύριο.

–  Τα χέρια στο θρανίο, διατάζει η δασκάλα! Όλοι και όλες λοιπόν τα χέρια μας πάνω στο θρανίο, περνά η δασκάλα και όπου βλέπει βρώμικα νύχια, τσουπ! το χάρακα ή τη βίτσα πάνω τους! Που σε πονά και που σε σφάζει… Έτσι μάθαμε να τρώμε τα νύχια μας ορισμένοι…

– Τι μυρίζει; Πήγαινε  …. (καρφί του σχολείου) να μυρίσεις όλους τους μαθητές να δεις ποιος … αερίστηκε! Τέτοια κατάντια! Καλά λοιπόν έκανε ο Ηλίας και την … κέρασε την κατάλληλη στιγμή! Εκδίκηση γλυκιά, ασχέτως αν μετά … υπέφερε!

(Η πρώτη μου δασκάλα ήταν αυστηρή μεν όμορφη δε. Σαν τα κοράκια την περιτριγύριζαν οι νέοι του χωριού και κάποιοι παντρεμένοι που το έπαιζαν «εραστές».

Φορούσε μακριά φούστα και φουρό κι από μέσα απ’ το φουρό… Μια ζωή το μολύβι μας έπεφτε κάτω και το ψάχναμε, όταν καθόταν σταυροπόδι…)

Για βιβλίο το, κλασσικό πια Αλφαβητάριο. Λα, λα όλα, λα, λα Λόλα! Ο ταρσανάς του καπετάν Μαλάμου κ.λ.π

Στα διαλλείματα παίζαμε διάφορα παιχνίδια ή σκαλίζαμε αυλάκια στον τεράστιο ριζιμιό βράχο της αυλής, ο οποίος χρησίμευε και σαν εξέδρα για θεατρικές παραστάσεις, με όπλο μια πέτρα και το χερούλι από ένα σπασμένο κουτάλι, τότε τα κουτάλια ήταν χοντρά και σκληρά. Τα αυλάκια χρησίμευαν για να τρέχει το νερό της πηγούλας, που μόλις είχαμε ανακαλύψει σκάβοντας το χώμα του ανισόπεδου χωραφιού από πάνω. Σκαλίζαμε φυσικά και το όνομά μας, έτσι για την «αθανασία».

Παίζαμε και με τις βροντότριχες, κάτι σκουληκάκια ψιλά σαν κλωστή που βρίσκαμε σε λακκούβες με νερό και που, αν βάζαμε το δάχτυλό μας, τυλίγονταν γύρω του και το έσφιγγαν δυνατά.

Στις μεγάλες τάξεις βοηθούσαμε σε δουλειές του σχολείου. Κουβαλούσαμε πέτρες και τσιμέντο για να χτιστεί ο μαντρότοιχος, κάναμε τρύπες για φουρνέλα πάνω στον τεράστιο βράχο, προκειμένου να μικρύνει, φυτεύαμε φυτά στον μικρό κήπο, ξεχορταριάζαμε κ.α.

Κούρεμα με την ψιλή φυσικά. Άντε να μας άφηναν κάποια αφέλεια. Κουρέας ένας στο χωριό που έμαθε στο στρατό ή μόνοι μας, κουρεύοντας ο ένας τον άλλο με τη χειροκίνητη μηχανή που σου άφηνε πληγές στα χέρια η χρήση της..

Η εκκλησία υποχρεωτική. Υποχρεωτικό και το «Πιστεύω» ή το «Πάτερ ημών» για κάποιο μαθητή κάθε Κυριακή. Αλίμονο σου αν κάτι ξέχναγες! Πόσες φορές δεν στήθηκα, μπροστά στην Ωραία Πύλη, για απαγγελία!

Στις εθνικές επετείους παίζαμε θέατρο. Σκηνή ο βράχος έξω από το σχολείο σκεπασμένος με κάποιες κουρελούδες ή η έδρα του γραφείου του δασκάλου, μέσα στο σχολείο. Σκετσάκια ηρωικά ή και αστεία, ευκαιρία να κάνουμε την επίδειξή μας στην κοινωνία του χωριού.

Κάναμε και γυμναστικές επιδείξεις στο τέλος της χρονιάς στις οποίες μόνιμη κατάληξη ήταν η τσουβαλοδρομία. Μπαίναμε σε ένα τσουβάλι και προσπαθούσαμε να τρέξουμε, συναγωνιζόμενοι ποιος θα φτάσει κάπου πρώτος!

Θρύλοι

Πηγαίναμε και εκδρομές που και που. Στην Αγία Φωτεινή, έξω από το χωριό μια περιοχή με πηγές νερού και μια στέρνα γεμάτη βδέλλες. Πηγαίναμε και στην Κεφάλα στον Πύργο. Ο πύργος ήταν ένας σωρός από πέτρες, κάτι σαν οικοδόμημα πάντως, που έλεγαν όσοι ξέρανε πως ήταν αρχαίο τηλεγραφείο. Από εκεί με φωτιά ειδοποιούσαν τις γύρω περιοχές για επικείμενο εχθρό. Πρέπει να αληθεύει γιατί στο απέναντι χωριό, το Νησί, υπήρχε ένας αντίστοιχος πύργος και γιατί, στη μέση του πουθενά που βρίσκεται το χωριό μου, υπήρχε Ενετικό Δικαστήριο.

Στον πύργο στην Κεφάλα, κατά τα θρυλούμενα, ήταν κλεισμένη μια κοπέλα και ύφαινε σε ένα χρυσό αργαλειό. Την κοπέλα αυτή τη φύλαγε λένε ένας αράπης που έβγαινε κάθε Πρωτοχρονιά έξω και αλίμονο όποιον πετύχαινε! Η γιαγιά μου έλεγε πως τον είχε δει …

Βάζαμε το αυτί μας στο χώμα και ακούγαμε τις «πεταλές» του αργαλειού. Τακ, τακ, τακ. Προφανώς νερό θα έτρεχε από κάτω, τι άλλο! Αυτό γιατί σε μικρή απόσταση ήταν ένα μαγκανοπήγαδο, από αυτά που τα γυρνάει ένα ζώο και βγάζουν νερό με μια αλυσίδα  δεξαμενών.

Ένας άλλος θρύλος στο χωριό έλεγε για μια χρυσή καμπάνα θαμμένη κάπου σε ένα φαράγγι, στον Λαγγό. Εκεί επίσης, απέναντι από τον Κορακιά, λένε πως σκότωσαν έναν ληστή(;), τον Λούκα και συχνά έβγαινε το φάντασμά του στην περιοχή.

Οι μεγάλοι πάντα είχαν τρόπο να μας τρομάζουν σαν παιδιά με ιστορίες που ποιος ξέρει από πού πήγαζαν. Είναι και το περιβάλλον του χωριού με τα βουνά, τους γκρεμνούς  και τις χαράδρες που εμπνέει τον φόβο, άρα…

Ένας άλλος θρύλος μιλά για μια τρύπα που διαπερνά ένα ολόκληρο βουνό και βγαίνει αρκετά χιλιόμετρα μακρύτερα. Του «Κατσουλιού η τρύπα» είναι αυτή που ξεκινά από το Φαράγγι και βγαίνει στον Παρασυρέ, περνώντας κάτω από τη Στραβορά και τον Λαγγό.

Την λένε έτσι γιατί έβαλαν λέει ένα κατσούλι (μικρό γατάκι), έκλεισαν την τρύπα και μετά το βρήκαν τόσο μακριά. Κάποιοι δοκιμάσαμε να μπούμε μέσα, είναι στενή και έχει όντως αρκετό βάθος μα, ποιος ξέρει μέχρι που φτάνει!

Στο δρόμο για τη Χαλέπα ήταν του Αη Γιωργιού η πεταλέ, ένα σημάδι οπλής πάνω στο βράχο. Τούτο το σημάδι δεν έσβηνε ποτέ γι αυτό οι παλιοί λέγανε πως το έκανε το άλογο του Αη Γιώργη!

Αυτός ο Αη Γιώργης έχει ένα ξωκλήσι έξω από το χωριό και λένε πως κάποτε έδειρε ένα παπά γιατί τόλμησε να βγει έξω από την εκκλησία εν ώρα λειτουργίας. Δεν παίρνω όρκο για το συμβάν, δεν θυμούμαι ακριβώς το λόγο του ξύλου, όλοι όμως στο χωριό το ανέφεραν σαν γεγονός!

Φαγητό

Το σχολείο είχε και συσσίτιο. Κίτρινο τυρί και γάλα σκόνη το πρωί, φαγητό το μεσημέρι, πλιγούρι, πατάτες, μακαρόνια κ.λ.π. που αναλάμβανε να μαγειρέψει μια γυναίκα στο χωριό.

Αμερικάνικη βοήθεια! Κόκκινες καραμέλες, κάτι παλιά ρούχα τεραστίων διαστάσεων και ενίοτε μπομπότα και κάποια κονσέρβα!

Μεγάλη υπόθεση να πήγαινε κάποιος συγγενής στη Χώρα (Ρέθυμνο) και να μας φέρει κάποιο κουλούρι με σησάμι ή κάτι άλλο φαγώσιμο!

Πόσες φορές αλήθεια δεν λιμπιστήκαμε τα ζαχαρωτά που στόλιζαν τα κόλλυβα και πόσες άλλες δεν χαζεύαμε τα παγωτά που έφερνε ο παγωτατζής, μη έχοντας δραχμή στην τσέπη να τα αγοράσουμε!

Ακόμη και τις κηδείες θεωρούσαμε ευκαιρία για να φάμε τυρί και παξιμάδι και να πιούμε κρασί, στο δρόμο για το νεκροταφείο. Κάποτε μάλιστα ένας «έξυπνος» κεραστής, μας έδωσε και ήπιαμε τόσο κρασί (ήμαστε τρεις κολλητοί φίλοι), που μεθύσαμε και κοντεύαμε να πνιγούμε στη στέρνα. Εκεί μας έβγαλε η μέθη, να κάνουμε μπάνιο… Σωθήκαμε τελευταία στιγμή από τον πατέρα μου και ξυπνήσαμε, μέσα στη λέρα, μια μέρα μετά! Ήμαστε μόλις εφτά άντε οκτώ χρόνων…

Πείνα!  Το χειμώνα χόρτα και κουκιά, χοχλιοί, ομανίτες (μανιτάρια), ξινόχοντρος (σκέτος ή με πατάτες) , γαλόχοντρος, φασολάδα, φακές (όταν περίσσευαν τις κάναμε με ρύζι), αυγά τηγανητά με ανθόγαλο (αυτό ήταν γκουρμέ πραγματικό), κάποιες ελάχιστες φορές μακαρόνια (σκέτα ή με γάλα) ή ρύζι, το κρέας σπάνιο. Θυμούμαι ακόμη πως, όταν πέθανε η γιαγιά μου (ήμουν 7 στα 8) , έφαγα στη θειά μου την Ελένη, που με πήρε για να μην είμαι σπίτι, κότα κοκκινιστή με πιλάφι! Χαράχτηκε στη μνήμη μου εκείνο το φαί, ότι και να σημαίνει αυτό!

Το ανθόγαλο ήθελε τη διαδικασία του. Μετά το άρμεγμα της κατσίκας βάζαμε το γάλα που δεν πίναμε σε μια μεταλλική λεκάνη και το βγάζαμε στον αέρα. Μαζεύαμε την κρούστα που δημιουργούνταν και τη βάζαμε σε ένα πάνινο σακούλι,  για να στραγγίξει, που κρεμάγαμε σε ένα καρφί πάνω από την παραστιά. Φυσικά φτιάχναμε και ανθότυρο μα ήταν λίγος.

Χαρά μου να πάω στο χωριό της μάνας μου, στην Καλή Συκιά που ήταν κοντά και να μου δώσει η θειά μου η Ελένη και στον μπάρμπα Μιχάλη, που είχαν τυροκομείο, ανθότυρο ή στάκα και ψωμί για το δρόμο! Εκεί βέβαια πάντα τρώγαμε καλά, γιατί ο μπάρμπας μου ο Νίκος ήταν δεινός κυνηγός και πάντα είχε λαγούς και πέρδικες στο σπίτι του! Πηγαίναμε όμως σπάνια!

Οι τηγανητές πατάτες μενού πολυτελείας (- διάσο λάχανα θέλω γω, θα πάω στη θειά μου τη Μαρία να φάω πατάτες, φώναζα κάποτε και έμεινε!), οι χορτόπιτες  (με κουρνοπόδους και τσιλιμπινίδια, χόρτα νοστιμότατα) και οιμαλαμουδόπιτες (μια φτενή φέτα ζύμης με ενσωματωμένα υλικά (τυρί, μυρωδικά κλπ), που την τηγανίζαμε) συχνές, όπως και τα «τουρσού», πάει να πει ξεραμένα βλίτα, στύφνος, φασολάκια, πυρόβολοι (είδος φασολιού σε σχήμαD) και άλλα μποστανικά που περίσσευαν το καλοκαίρι και δεν είχαμε την πολυτέλεια να πετάξουμε! Τα ξεραίναμε λοιπόν στον ήλιο και τα βάζαμε σε ένα τσουβάλι, προμήθεια για το χειμώνα.

Το καλοκαίρι ότι έβγαζε το περιβόλι κυρίως, (αχ! εκείνοι οι ντολμάδες με τους κολοκυθανθούς), κρέας αν σφάζαμε κάποια κότα μας, ένα γουρουνάκι, ένα ρίφι κ.λ.π. , άντε να αγοράζαμε κιόλας λίγο, αν ο πατέρας μας έκανε κάποιο έξτρα μεροκάματο.

Χαρά μας αν έσφαζαν κάποιο γουρούνι να μας δώσουν τη «φούσκα», την κύστη πάει να πει, για να την κάνουμε μπαλόνι και τρελή χαρά αν μουνούχιζαν (ευνούχιζαν) γουρουνάκια και μας έδιναν τα … αποτελέσματα του ευνουχισμού, μεζέ για το πεινασμένο μας στομάχι!

Αυτονόητο το ότι δεν αφήναμε φρούτο για φρούτο σε, (ξένο κυρίως) δέντρο! Τα πρώιμα ιδιαίτερα. Επικίνδυνο γιατί αν μας έπιαναν οι ιδιοκτήτες μας τσάκιζαν στο ξύλο. Κάποτε οι … τρεις Καμπαλέρος (Λάμπρος, Μανόλης, Μάρκος) πήγαμε να κόψουμε απίδια στην Κεφάλα, μας πέτυχε ο ιδιοκτήτης και, επειδή δεν μπορούσε να μας φτάσει, μας πέταξε την κατσούνα του στα πόδια! Αυτή πέτυχε το Μανόλη που κουτρουβαλιάστηκε και …τσακίστηκε! Γλυτώσαμε τα χειρότερα όμως γιατί ο … μπάρμπας ήταν άγριος! Κάποτε με είχε πιάσει από το στήθος έξω από την εκκλησία της Παναγίας, επειδή μάλωσα με το γιό του, και με ασφεντούριξε (εκσφεντόνισε)  μακριά, όπως πετούνε οι αθλητές τη … σφαίρα! Ζω ακόμη, ευτυχώς!

Όταν έβγαιναν τα σταφύλια, βάζαμε ένα μικρό ξυλάκι σε μια ρόγα και, παίρνοντας διαδοχικά από μία ρόγα, ψάχναμε να μη βρούμε το ξυλάκι γιατί όποιος το έβρισκε έκανε το … γάιδαρο!

Τα πρώτα σταφύλια τα τρώγαμε παραδοσιακά, στη γιορτή του Χριστού στις 6 Αυγούστου. Γιόρταζε μια εκκλησία του χωριού και μετά τη λειτουργία μοίραζαν λιάτικα σταφύλια.

Τρώγαμε ακόμη και τα στυφά μύρτα (εγώ το κάνω ακόμη), τους καρπούς από τις φασκομηλιές και το μέλι από τα άνθη τους (μαζί με μυρμήγκια συνήθως), κούμαρα, μούρα, βάτσινα (βατόμουρα), αγραπίδια,  χαρούπια και ότι άλλο μας γυάλιζε και ήταν φαγώσιμο!

Οι μπουρνιελές (μπουρνέλες) ήταν αδυναμία μας. Τις μαζεύαμε τις πλέναμε στο παγωμένο νερό της βρύσης και τρώγαμε μέχρι να σκάσουμε. Κλεμμένες φυσικά, γιατί όσοι τις είχαν τις προστάτευαν. Κέρναγαν με αυτές τους μουσαφίρηδές τους. Τις ρίχναμε με πέτρες αν ήταν ψηλά το δέντρο ή τις κόβαμε σκαρφαλώνοντας, με τσιλιαδόρους εννοείται. Σαν τώρα θυμούμαι που, σαν παίζαμε κρυφτό, ανέβαινα στη μπουρνελιά του Κωσταρού και κρυβόμουν, τρώγοντας συγχρόνως. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου!

Ήταν φορές που μας ζητούσε μια γειτόνισσα να της τις μαζέψουμε από τη μπουρνελιά και τότε μας έδινε κάμποσες να πάμε και στο σπίτι μας. Μεροκάματο πάει να πει!

Τα χλωρά καρύδια επίσης. Μόνο που άφηναν σημάδια στα χέρια και ο αγροφύλακας, αν τα χέρια μας ήταν βαμμένα από φλούδες καρυδιού, μας έσπαγε στο ξύλο αν μας έπιανε ή το έλεγε στον πατέρα μας!

Το φθινόπωρο άρχιζε το κυνήγι του χαρουπολάχανου, του μύκητα δηλαδή που αναπτύσσεται πάνω στις χαρουπιές. Ημέρες γυρνούσαμε στα χωράφια να τα εντοπίσουμε. Αν ήταν μεγάλα τα κόβαμε, πεσκέσι για τη μάνα μας που τα μαγείρευε όπως το κρέας και ήταν πεντανόστιμα, αν ήταν μικρά τα σκεπάζαμε με κλαδιά να μην τα δουν άλλοι και περιμέναμε να μεγαλώσουν. Συνήθως δεν τα ξαναβρίσκαμε μα αυτό ήταν στους κανόνες του παιγνιδιού.

Χαρά μας όταν όργωνε ο πατέρας μας, αν έβρισκε και μας έφερνε βολβούς που τους τρώγαμε βραστούς με ξύδι!

Άνοιξη και φθινόπωρο (με τα πρωτοβρόχια) άρχιζε το κυνήγι του χοχλιού. Μόλις σκοτείνιαζε πηγαίναμε με τη μάνα μας, με μόνα εφόδια ένα λυχνάρι ή ένα κερί και μια τσάντα, για χοχλιούς. Αν δεν φυσούσε είχε καλώς. Φωτίζαμε το κακοτράχαλο έδαφος στις πλαγιές του βουνού και μαζεύαμε τους χοχλιούς. Αν φυσούσε ήταν σκέτη ταλαιπωρία! Φακούς δεν είχαμε τότε βλέπετε, δεν υπήρχαν ή ήταν ακριβοί για τις τσέπες μας. Θα ήταν όμορφα πάντως τώρα που το φέρνω στο νου μου. Πολλά μικρά φωτάκια μέσα στη σκοτεινιά και σκιές σε διαρκή κίνηση!

The post Η γενιά του 50 – 60 στην Κρήτη (μέρος 2ο) appeared first on My Lefkada.

Η ζωή μας δουλειά και … αλητεία. Η δουλειά σκληρή για τα παιδικά μας χέρια μα απαραίτητη για την οικογένεια.  Από τα πέντε ή έξι μας χρόνια μπαίναμε στην … παραγωγή.

► Πηγαίναμε τις αίγες στο βουνό το πρωί για βοσκή, τις κοστεκιάζαμε ή τις μπουζιάζαμε (με μικρό σκοινί δέναμε τα πόδια τους σταυρωτά ή παράλληλα για να μη φεύγουν μακριά) και το βράδυ τις ξαναφέρναμε αφού κάναμε αγώνα για να τις βρούμε.

– Έλα πα να ε να και ξανά έλα πα να ε να, αυτό ήταν το κάλεσμά μας στις κατσίκες!

Ακόμη και κοστεκιασμένες όμως, ζοριζόμαστε πολύ για να τις βρούμε!

Αν αργούσαμε να τις βρούμε και γυρνούσαμε σαν σκοτείνιαζε, δίναμε μάχη με το φόβο μας, ειδικά όταν περνούσαμε έξω από το νεκροταφείο, στην Αγία Παρασκευή. Άσπρα ασβεστωμένα μνήματα, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες, τρόμος. Τραγουδούσαμε ή φωνάζαμε περνώντας, για να ακούμε τη φωνή μας και η καρδιά μας στην … πέμπτη ταχύτητα! Φυσικά πριν το σπίτι τις ποτίζαμε, πάει να πει τις περνούσαμε από τη βρύση για να πιουν νερό στη γούρνα!

► Πηγαίναμε τα ζώα για ζευγάρωμα στους αντίστοιχους επιβήτορες, κάπρους, τράγους, βόδια κ.λ.π. Βλέπαμε τη διαδικασία και… αγριεύαμε από μικροί!

Αλήθεια τι έβλεπαν τα μάτια μας τότε! Μέχρι κατσίκα ξεγέννησα στα δέκα μου, έχω τη σκηνή ακόμη στα μάτια μου, όταν τη βοήθησα να βγάλει το κατσικάκι και μετά το καθάρισε γλύφοντας το.

Τέτοια βλέπαμε ολημερίς και μετά, άντε να μας κρατήσεις, για να μην κυνηγούμε τις κοπελίτσες στο χωριό …

► Κουβαλούσαμε στα περιβόλια, που ήταν μακριά συνήθως, κοπριά με το γάιδαρο, γράφοντας αρκετά χιλιόμετρα πεζοπορίας, άχυρα και καρπούς από το αλώνι στο σπίτι, χειμωνιάτικη τροφή για τα ζώα, σταφύλια από το αμπέλι στο πατητήρι του σπιτιού, ξύλα για την παραστιά κ.λ.π. Διαδικασία δύσκολη για τα παιδικά μας χέρια, το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα γιατί, πέρα από το βάρος, έπρεπε να βάλεις αντιστύλι μια χαχαλόβεργα (βέργα με διχάλα στην κορυφή) στο ένα σακί για να κατεβάσεις το άλλο και δεν τα καταφέρναμε πάντα, άρα πάει το σαμάρι!

Ο γάιδαρος, τι μανία, δεν άλλαζε το δρομολόγιό του ακόμη κι αν πλησίαζε δίπλα σε γκρεμνό. Τρέμαμε όταν περνούσαμε το Πρόβαρμα, όταν κατεβαίναμε στον Βόλακα, όπως τρέμαμε και όταν συναντούσε θηλυκό. Φορτωμένος, ξεφορτωμένος άρχιζε το γκάρισμα και το τρεχαλητό κι έκανε σάλτο πάνω στη γαϊδούρα ενώ όλη την υπόλοιπη ημέρα έκανες αμάν για να προχωρήσει!

Στο χωριό οι περισσότεροι είχαν γάιδαρο ή γαϊδάρα. Ελάχιστοι είχαν μουλάρια και ένας – δύο μπεγίρια (άλογα).

► Θερίζαμε και αλωνεύαμε με τους γονείς μας γυρνώντας μέσα στο λιοπύρι ολημερίς στο αλώνι με την αγελάδα μας, προσέχοντας μην αφοδεύσει μέσα (όταν ήταν έτοιμη τρέχαμε πίσω της με στάχυα και μαζεύαμε στον … αέρα τιςβουτσές (κόπρανα) της ή με δύο αγελάδες(η μία δανεική) και βολόσυρο (ξύλινη επιφάνεια με λάμες πριονωτές από κάτω), αν είμαστε τυχεροί.  Για καπέλο ένα μαντήλι με τέσσερις κόμπους, για ξεκούραση μια κούνια με σχοινί, κρεμασμένη σε δέντρο και η κατασκευή μύλων με ασφόντυλους, χαρτί και αγκάθια από βάτα σαν καρφιά, έτσι για να βλέπουμε στο λίχνισμα προς τα πού φυσάει ο αέρας. Νερό από τη στέρνα ή το ρυάκι και φαγητό πρόχειρο, ψωμί, τυρί, ντομάτα, κρεμμύδι κ.λ.π.

Τα αλώνια στο χωριό πολλά, τα περισσότερα σκαμμένα σε βράχο. Σε κάθε μεγάλο χωράφι, εκεί τουλάχιστον που υπήρχε πέτρα από κάτω, υπήρχε και ένα. Κάπου υπήρχαν περισσότερα όπως στα Τέσσερα αλώνια. Δυστυχώς σήμερα τα περισσότερα έχουν καταστραφεί στο όνομα μιας… μελλοντικής καλλιέργειας που τελικά μένει στα σχέδια! Δυστυχώς δεν έχουμε καταλάβει ότι ανάπτυξη δεν είναι η καταστροφή της παράδοσης μα η συνύπαρξή της με τις νέες τεχνολογίες. Άλλωστε τουριστική χώρα καταντήσαμε και η παράδοση είναι σημαντικό μέρος της τουριστικής προβολής!

► Ποτίζαμε και ξεχορταριάζαμε τα περιβόλια μας σε ολοήμερη απασχόληση. Τα περιβόλια μακριά από το χωριό, στο Λιμνί ή στο Γέρμα, σε ήθελαν εκεί ολημερίς αφού ήταν δύσκολο να πας και να ξαναγυρίσεις. «Σπάγαμε» τον ποταμό (ρυάκι στην ουσία), δηλαδή κάναμε πρόχειρο φράχτη, και γεμίζαμε τη στέρνα. Μετά ποτίζαμε με φυσική ροή αυλάκι το αυλάκι. Αν η στέρνα δεν ήταν γεμάτη, το νερό έτρεχε απελπιστικά αργά με αποτέλεσμα να θέλουμε ώρες για το πότισμα!

Ρολόι μας ο ήλιος και η σκιά των βράχων του Κορακιά (περιοχή σε ένα φαράγγι).

Φαγητό σαλάτα συνήθως. Ένα τσίγκινο πιάτο, ένα μπουκάλι λάδι, ένα ξύδι και αλάτι κρυμμένα σε μια κουμαριά, φασολάκια, γλιστρίδα, ντομάτα, κρεμμύδι και αγγούρι στη σαλάτα (αν είχαμε και λίγο τυρί) και για πιρούνια διχαλωτά κλαδάκια από ένα θάμνο. Η αλήθεια είναι πως νοστιμότερη σαλάτα δεν έχω φάει έκτοτε!

Νερό πίναμε από το Βρυσίδι. Μια πηγή κάτω από ένα πλάτανο με καταπληκτικό νερό. Παραμέριζες τα χιλιάδες κουνούπια πάνω στο νερό, έσκυβες και έπινες ή γέμιζες ένα γαβανόζι ή μια αλουμινένια κούπα που πάντα υπήρχε εκεί. Πίναμε και από τον ποταμό, τις στέρνες ή τα ρούματα (ρυάκια) που συναντούσαμε στο δρόμο μας. Κανένας φόβος, καμία επιφύλαξη!

Παρένθεση. Στο χωριό υπήρχαν και υπάρχουν καταπληκτικές πηγές με πολύ καλό νερό (Χαλασές κ.α).

Πηγαίνοντας για το περιβόλι αξίζει να σταθώ σε ένα μικρό χορτάρι που βρίσκαμε στο δρόμο μας, στον Κορακιά, στον Παρασυρέ συνήθως αλλά και αλλού, και που έβγαζε ένα δάκρυ. Το δάκρυ αυτό, στερεοποιημένο βεβαίως, το μασούσαμε σαν τσίχλα. Ήταν τσίχλα, αφού ποτέ δεν έλιωνε όσο και να το μασούσες.

► Μαζεύαμε δάφνη, φασκόμηλο και ρίγανη και τα πουλούσαμε στον έμπορο, πρόσθετο εισόδημα για τις ανάγκες μας. Δουλειά κοπιαστική στα βουνά και στα χωράφια για δάφνη και ρίγανη και στο Λαγγό ή στο Φαράγγι, που είναι κακοτράχαλα μέρη, για φασκόμηλο. Μια ποδιά στη μέση, ένα – δυο τσουβάλια παραπέρα, τα γεμίζαμε, τα φορτωνόμαστε, τα πηγαίναμε στον έμπορο και φτου κι απ’ τη αρχή. Το φασκόμηλο που μαζεύαμε στο χωριό, δεν είναι το γνωστό μας φασκόμηλο. Είναι άγριο είδος που, κατά πως λέγαν οι παλαιότεροι, αν το έπινες μόνο του κινδύνευες με έμφραγμα! Έχει μια πολύ δυνατή μυρωδιά και βγάζει καρπούς που τρώγαμε!

► Μαζεύανε χαρούπια, ραβδίζοντας τις χαρουπές μας στη Χαλέπα και αλλού, και τα πουλούσαμε στον έμπορο του διπλανού χωριού, πάει να πει πολλά δρομολόγια με το γάιδαρο κάθε ημέρα εκείνη την περίοδο.

► Μαζεύαμε τις ελιές (τσουνολές κυρίως) χωρίς δίκτυα και ραβδίσματα (μόνο τις λιανολές (ψιλές ελιές) ραβδίζαμε), πάει να πει τις περιμέναμε να πέσουν. Χρόνος πολύς, κόπος πολύς, οξύτητα δεν θυμάμαι. Όμως η διαδικασία είχε και τα καλά της. Θυμούμαι πως μια φορά, όσο μαζώναμε τις ελιές, μια χωριανή μου, η Σπαντιδοβαγγέλαινα ήταν ή η Σπαντιδοστελλήδαινα, απήγγειλε Ερωτόκριτο τον οποίο ήξερε απ’ έξω! ΄Εχει άλλη χάρη να μαζεύεις ελιές βουβός και άλλη χάρη να ακούς, για πρώτη φορά μάλιστα, τις κονταρομαχίες του Ερωτόκριτου!

Το άλεσμα το κάναμε στο λιοτρίβι του χωριού με τις μεγάλες μυλόπετρες και το άλογο που τις γύριζε, με την πρέσα, τις γούρνες με νερό και το κομμένο φλασκί που μάζευε ο μυλωνάς το λάδι.

► Κουκολογούσαμε τα ραβδισμένα δέντρα, καρυδιές, μυγδαλιές κ.λ.π., πάει να πει ψάχναμε σε ξένα δέντρα, μετά το μάζεμα των καρπών και αφού είχαν φύγει οι ιδιοκτήτες, και μαζεύαμε ότι καρπό τους είχε ξεφύγει. Κάτι βρίσκαμε πάντα σε ρεματιές και θάμνους, στην Κάτω Βρύση και στο Ρούμα κυρίως, τα βάζαμε στην μπλούζα μας και τα πηγαίναμε σπίτι πεσκέσι στη μάνα μας.

► Οι μεγαλύτεροι από εμάς, έφηβοι ή και άντρες, ενίοτε ασχολούνταν με το μάζεμα του σταμνόχορτου, του δίκταμου όπως είναι γνωστό. Άγριο δίκταμο όχι αυτό που σήμερα καλλιεργείται και έχει γίνει ανάρπαστο. Τότε δεν ήταν ευρείας κατανάλωσης, το προμηθεύονταν φαρμακευτικές εταιρίες θαρρώ. Κάποιες νοικοκυρές το φύτευαν και σε γλάστρες τότε και το λέγαμε έρωντα.

Διαδικασία δύσκολη και επίπονη. Κατά μήκος ενός θεόρατου ριζιμιού βράχου, 500 μ Χ 60 μ περίπου, στον Τζιγιάννη ή στη Λέσκα , κρεμιόντουσαν με παλαμάρια από τον Κούμαρο και μάζευαν το πολύτιμο φυτό. Θυμούμαι πολύ καλά ότι τότε, αρχές της δεκαετίας του 60, η τιμή του ήταν το, πολύ μεγάλο, ποσό των 4.000 δρχ/κιλό.

► Βοηθούσαμε τους γονείς μας σε όλες τις δουλειές τους. Κουβαλώντας πέτρες για χτίσιμο, άμμο από τον ποταμό, γυρνώντας το χειρόμυλο για το σπάσιμο του σιταριού, φτιάχνοντας καλάθια με καλάμια ή με κλαδιά από άλλους κατάλληλους θάμνους, ανοίγοντας τα μεγάλα κούτσουρα για την παραστιά με βαριοπούλα και μεταλλικές σφήνες και όπου αλλού μπορούσαμε.

Προσωπικά έχω φτιάξει εκατοντάδες κεριά και πολλές λαμπάδες για την εκκλησία, στο σπίτι μου. Είχαμε μια κατασκευή με μια κυκλική στεφάνη που γυρνούσε γύρω από ένα άξονα. Η στεφάνη είχε δεκάδες καρφιά επάνω της. Εκεί βάζαμε τους σπάγκους – φυτίλια και με μια ειδική μακριά κουτάλα αδειάζαμε πάνω τους καυτό κερί δεκάδες φορές, σε μια κυκλική εναλλαγή, μέχρι να φτάσει το κερί στο επιθυμητό πάχος.

Παιγνίδια και … αλητεία

Στο χρόνο που μας έμενε από τη δουλειά, όχι μόνο στις διακοπές, λίγο διάβασμα και πολύ παιχνίδι. Δεν αναφέρομαι φυσικά στα κλασσικά παιγνίδια, κουτσό, κρυφτό, κυνηγητό,  κ.λ.π. ούτε στον πετροπόλεμο. Από τον τελευταίο έχω «οικονομήσει» κάποια βαθουλώματα μόνιμα στο κεφάλι! Σε άλλα παιγνίδια αναφέρομαι και παρακάτω θα προσπαθήσω να τα περιγράψω. Όσα θυμούμαι τουλάχιστον!

Παιχνίδια όπως είναι φυσικό, δεν υπήρχαν. Κάποιο λαστιχένιο τόπι ίσως, άντε και κάποια ξεφούσκωτη δερμάτινη μπάλα ποδοσφαίρου. Είχαμε όμως φαντασία.

► Ψήναμε πηλό και φτιάχναμε βόλους, αυτοκινητάκια και ότι άλλο μας ερχόταν κατά νου.

► Χρησιμοποιούσαμε τις μπανέλες από τις παλιές ομπρέλες (ήταν συμπαγείς και είχαν τρύπες στις άκριες) και φτιάχναμε βέλη και τόξα (με χορδή κόκκινο σπάγκο), σημαδεύοντας την ξύλινη πόρτα της εκκλησιάς του Αγίου Κων/νου που, περιττό να σας πω, θύμιζε κόσκινο!

► Βγάζαμε ατόφια τη φλούδα (εκτός από το χερούλι) από ίσια κλαδιά σφάκας (πικροδάφνης) που κόβαμε από τον ποταμό και, με έμβολο τον κορμό, κάναμε σφακοπιστόλες, ένα αυτοσχέδιο αεροβόλο, με σφαίρες κομμάτια σφάκας που χωρούσαν ίσα – ίσα στη φλούδα.

► Με τους βλαστούς από τις πρωινές χαρές, φτιάχναμε, πλέκοντάς τις, μαστίγια που τα λέγαμε χλιμπάτσια.

► Με κορμούς από ασφόντυλους, χαρτί τετραδίου και αγκάθια από βάτα, φτιάχναμε μύλους που γυρνούσαν με τον αέρα! Με τα αγκάθια στερεώναμε τα τετραγωνισμένα χαρτάκια πάνω σε, χωρισμένα στη μέση, κλαδιά ασφόντυλου, για να κάνουμε τη φτερωτή του μύλου. Τη φτερωτή την ενώναμε με τον κορμό του ασφόντυλου με τη βοήθεια ενός λεπτού ξύλου!

► Στα μικράτα μας παίζαμε αλεκατρίδες (πεντόβολα). Πέντε πετρούλες όσο γινόταν πιο στρογγυλές που πετούσαμε στον αέρα και προσπαθούσαμε να πέσουν στην ανάστροφη της παλάμης. Για όσες έπεφταν κάτω, πετούσαμε μια πετρούλα στον αέρα και προσπαθούσαμε, χωρίς να μας πέσουν οι άλλες από τη φούχτα μας, να τις πιάσουμε, μια – μια, δύο – δύο, κ.λ.π.,  πριν πέσει κάτω η άλλη που ήταν στον αέρα, την οποία έπρεπε επίσης να πιάσουμε! Μεγαλώνοντας(;), το θεωρούσαμε κοριτσίστικο παιγνίδι και … δεν καταδεχόμαστε…

► Με ένα (δεμένο) σπάγκο που περνάγαμε πίσω από τον αντίχειρα και το δείκτη κάθε χεριού μας, με τη συνεργασία άλλου παιδιού, πιάναμε με τα δάκτυλα διαδοχικά το σπάγκο, ο ένας από τα χέρια του άλλου, σχηματίζοντας διάφορα σχέδια με αυτόν (κρεβάτι, ψαλίδι κ.λ.π).

► Παίζαμε βόλους με αστυρακοκούκουτσα (κουκούτσια από ένα ενδημικό θάμνο της Κρήτης που λέγεται αστύρακας) και με τα ίδια φτιάχναμε κολιέ και βραχιόλια αφού τα τρυπούσαμε, μετά δυσκολίας, με καυτό σουβλί.

► Με βέργες από κλαδεμένες μουρνές (μουριές), που τις χρησιμοποιούσαμε σαν μπαστούνια του γκολφ (είχαν χοντρή γυριστή βάση), χτυπούσαμε στρογγυλές πέτρες προσπαθώντας να τις βάλουμε σε μια τρύπα ή να τις φτάσουμε κοντά σε μια μεγάλη πέτρα. Τώρα αμάδες το λέγαμε το παιγνίδι; Δεν θυμούμαι, λυπάμαι.

► Βαθουλώναμε ένα παλιό νόμισμα (τάλιρο του τριάντα (Μεγαλέξανδρος) συνήθως) και παίζαμε δεκάρες. Χτυπούσαμε το νόμισμα στον πέτρινο τοίχο της εκκλησίας και προσπαθούσαμε να φτάσουμε το νόμισμα του άλλου σε απόσταση μικρότερη από την πιθαμή μας. Τότε κερδίζαμε μια δεκάρα από τον αντίπαλο.

► Η χαρά μας βέβαια ήταν η σφεντόνα. Ένα κλαδί ελιάς ή ροδιάς σε σχήμα Υ  που το γυρίζαμε και το δέναμε με σύρμα που στρίβαμε ψήνοντάς το στο φούρνο ή στη χόβολη μέχρι να ξεραθεί, λάστιχα, πετσιά και κόκκινη κλωστή από το περίπτερο του «στραβού» στο διπλανό χωριό, τα Ρούστικα, και τέχνη στην κατασκευή. Παρένθεση. Ο «στραβός» ήταν ένας τυφλός άνθρωπος, που είχε ένα περίπτερο. Καταπληκτικός. Πουλούσε εκατοντάδες μικροπράγματα και τα έβρισκε στη στιγμή. Ξεχώριζε με την αφή κέρματα και χαρτονομίσματα και ήταν αδύνατο να τον κοροϊδέψεις. Τον θαυμάζαμε και τον σεβόμαστε όλοι ακόμη και εμείς οι «αληταράδες» της εποχής!

Με τη σφεντόνα στην τσέπη γραμμή για πουλιά. Σκαρφαλώναμε σε κάτι θεόρατες μαύρες μουριές και στήναμε καρτέρι, σε κοτσύφια κυρίως, τρώγοντας και μούρα την εποχή που ωρίμαζαν. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Γυρίζαμε στα βουνά για φωλιές και καπνίζαμε κάποιο τσιγάρο που αγοράζαμε «στη ζούλα» από το μαγαζί, λέγοντας στο μαγαζάτορα ότι μας έστειλε ο τάδε χωριανός( ο Σηφάκης συνήθως), από την άκρη του χωριού. Χύμα τσιγάρα βέβαια. Μια δραχμή τα δέκα. Καταφύγιο μας συνήθως τα σπηλιάρια στη Λέσκα (ένας πέτρινος διάδρομος πάνω στον μονοκόμματο βράχο που κάπου στένευε επικίνδυνα) , από όπου αγναντεύαμε και το χωριό. Μετά τρίβαμε το στόμα μας με φλούδες πορτοκαλιών από την πορτοκαλιά στην Πάνω Βρύση , που ρίχναμε με πέτρες ή με ότι άλλο φρούτο βρίσκαμε πρόχειρο.

► Κάναμε … ορειβασία, προσπαθώντας να κατακτήσουμε τις, (όχι ψηλές μα δυσπρόσιτες για τα γυμνά μας πόδια) κορυφές των βουνών (Άμπελος, Στραβορά κ.λ.π) και για να βρούμε φτερά από σκάρα (μεγάλο πτωματοφάγο όρνεο) που χρησιμοποιούσαν οι λαουτιέρηδες για πένα. Τις σκάρες, πολλές εκείνη την εποχή, χαιρόσουν να τις βλέπεις να ισορροπούν στον αέρα με τα τεράστια φτερά τους. Δυστυχώς τείνουν να εκλείψουν, όπως και τόσα άλλα είδη!

Στην επιστροφή, για να κόψουμε δρόμο, κατεβαίναμε από επικίνδυνα μέρη με μεγάλη κλίση και πολλά χαλίκια! Πόσες φορές δεν τσουρήσαμε (κατρακυλήσαμε) και μετράγαμε τις πληγές μας!

Δεν σας κρύβω πως, όποτε πάω στο χωριό μου, ανεβαίνω πρωί – πρωί στην Άμπελο! Είναι πανέμορφη η θέα από εκεί ψηλά!

► Φτιάχναμε κατσούνες, μπαστούνια δηλαδή με ξύλο αγριελιάς η ροδιάς. Ένα ίσιο ξύλο που είχε μια διακλάδωση ψηλά, γυρίζαμε τη διακλάδωση, ψήνοντάς την να μη σπάσει, κάνοντας περίπου κύκλο, τη δέναμε με σύρμα που στρίβαμε με μια πρόκα και τη βάζαμε στη χόβολη ή στο φούρνο να ξεραθεί. Κόβαμε μετά το ξύλο στα μέτρα μας και το γύρισμα εκεί που περίσσευε και είχαμε την κατσούνα μας. Το σύρμα το βγάζαμε αρκετά αργότερα περιμένοντας να σταθεροποιηθεί το γύρισμα!

► Ανεβαίναμε στη σκεπή του Αγίου Κωνσταντίνου και με όπλο ένα καλάμι με πιρούνι δεμένο στην άκρη του, χαλούσαμε τις φωλιές από τα σπουργίτια στο απέναντι σπίτι. Θέλαμε τα μικρά πουλάκια για να παίξουμε ή να τα βάλουμε στο κλουβί που πλέκαμε με τα ξυλάκια από τα παγωτά που μαζεύαμε επιμελώς. Καταστροφή κάναμε βεβαίως και τίποτα παραπάνω. Η βαρβαρότητα σε όλο της το μεγαλείο!

Όπως βαρβαρότητα ήταν το τραγικό παιγνίδι με τους βορθακούς (βατράχια) ή τους καβρούς(καβούρια) που βρίσκαμε στα ποτάμια. Στους μεν καβρούς σπούσαμε τις δαγκάνες και τους αφήναμε ανυπεράσπιστος στον ποταμό (κάποιες φορές τους ψήναμε και τους τρώγαμε), στους δε βορθακούς βάζαμε ένα αναμμένο τσιγάρο στο στόμα και τους χαζεύαμε να σκάνε, γιατί ο βορθακός μόνο εισέπνεε και μη μπορώντας να εκπνεύσει φούσκωνε και … έσκαγε! (εγκληματικό λέω τώρα, τότε όμως…).

► Η χαρά μας οι σφηκοφωλιές και οι φωλιές των κοκκινομπουμπούρων. Μόλις ανακαλύπταμε μια τέτοια φωλιά, στον Αμαξωτό κυρίως, καίγαμε ένα λάστιχο και το βάζαμε μέσα. Οι σφήκες ή οι μπουμπούροι έβγαιναν έξω και άρχιζαν την επίθεση εναντίον μας.

Πόσες φορές αλήθεια δεν γυρίσαμε σπίτια μας με πρησμένα μάτια, τόσο ώστε να μη βλέπουμε σχεδόν καθόλου!

► Την άνοιξη με τις πασχαλινές διακοπές άρχιζε η δραστηριότητα του Οφανού, πάει να πει της τεράστιας φωτιάς που ανάβαμε με το Χριστός Ανέστη. Μέρες ολάκερες κόβαμε και κουβαλούσαμε ξύλα από απόσταση μισού χιλιομέτρου και βάλε στη Στραβορά, τα κάναμε σωρό και περιμέναμε την Ανάσταση. Πετραμυθιές, αστυράκοι, αζώηροι, μυρτιές κ.λ.π εξαφανίζονταν στο διάβα μας. Κάναμε φυσικό καθαρισμό, χωρίς να το καταλαβαίνουμε τότε!

Φορές κάποιες γιαγιάδες μας έκλεβαν ξύλα για το φούρνο τους, χαλάλι τους, μα σε κάθε περίπτωση ο σωρός έφτανε σε ύψος τα 3 – 4 μέτρα. Με πριόνια, σαρακάκια (μικρά πριονάκια), μαναράκια (μικρά τσεκούρια), τρέχαμε στα βουνά, κόβαμε και κουβαλούσαμε οι ίδιοι.

Σχοινιά για δέσιμο δεν είχαμε, ούτε και σύρματα. Μάθαμε όμως να δένουμε φτιάχνοντας αυτοσχέδιο σχοινί, με βέργες από αζωήρους. Κόβαμε δυο μακριές βέργες με φούντα στην άκρη, δέναμε μεταξύ τους τις φούντες, στρίβαμε τις άλλες άκριες ώσπου να «σπάσουν» και δέναμε τα ξύλα!

Αν κοβόμαστε είχαμε έτοιμο το γιατροσόφι. Πάσπαρο (χώμα σκόνη) και βουτσέ (κοπριά αγελάδας) κατάπλασμα στην πληγή και συνεχίζαμε. (Ανατριχιάζω στην ιδέα της μόλυνσης και του κινδύνου που διατρέχαμε, αυτό ήταν όμως το γιατροσόφι).

► Φτιάχναμε πλακατζίκια, αυτοσχέδιες βόμβες με μια ταινία μπλε χαρτί που, αφού βάζαμε μπαρούτι, στρίβαμε σε τρίγωνο και κολλούσαμε με αλευρόκολλα. Σε μια τρύπα στην κορυφή βάζαμε το βραδύκαυστο φυτίλι. Έκανε θραύση στις κάλτσες των γυναικών ή στα πόδια του παπά και μεγάλο κρότο.

► Παίρναμε ένα κλειδί μαντεμένιο, αυτά με την τρύπα. Δέναμε ένα καρφί με σύρμα, που στην άλλη άκρη του ήταν δεμένο στο κλειδί, βάζαμε μπαρούτι ή ξύναμε μέσα σπίρτα. Το κεφάλι του καρφιού, όσο η τρύπα συνήθως το κάναμε πυροκροτητή κρατώντας το σύρμα και κοπανώντας το άλλο μέρος του καρφιού στον τοίχο. Μπαμ! Πόσες φορές δεν έσπασε το κλειδί και μας τραυμάτισε! Τα πόδια μας, πέρα από την χοντρή πέτσα στις πατούσες λόγω ξυπολησιάς, ήταν μονίμως τραυματισμένα, με κάτι χοντρά «κάκαδα», σημάδια ηρωισμού, πάνω τους!

► Την Κυριακή του Πάσχα, συνήθως, η χαρά μας ήταν η προσπάθεια να διπλοκουρτιάσουμε την μεγάλη καμπάνα της εκκλησίας στην Παναγία.

Η καμπάνα ήταν και είναι πολύ μεγάλη, από αυτές που το σχοινί είναι δεμένο σε ένα μπράτσο ψηλά στο σταυρό, εκεί δηλαδή που είναι κρεμασμένη η καμπάνα. Έπρεπε, τραβώντας από κάτω το σχοινί να την κάνουμε να χτυπήσει τέσσερις φορές! Νταν, νταν, νταν, νταν! Αυτό λεγόταν διπλοκούρτιασμα! Η καμπάνα μεγάλη, εμείς μικροί και αδύνατοι, τις περισσότερες φορές, στην επαναφορά της καμπάνας, μας τραβούσε το σχοινί και μας σήκωνε στον αέρα ή μας έσερνε και μας πέταγε στο χώμα, με την όποια συνέπεια στα πόδια και στα χέρια μας! Αν τα καταφέρναμε όμως κορδωνόμαστε γεμάτοι περηφάνεια!

► Το καλοκαίρι μπάνιο σε μια στέρνα γεμάτες βδέλλες στην Αγία Φωτεινή (μπάνιο φυσικά δεν ξέραμε) ή στον ποταμό σε μεγάλες «κολύμπες», σε λάκκους δηλαδή γεμάτους νερό. Γυμνοί στο παγωμένο νερό και όποιος άντεχε!

► Βόλτα στα βουνά και στα φαράγγια για να στήσουμε ξόβεργες ή να ανακαλύψουμε  φωλιές από πέρδικες και άλλα πουλιά. Πέρδικες στου Γιαννάκη το πορί και στο Αγόρι,  κοτσυφούς στον Κούμαρο,  συγαρδέλια (καρδερίνες)  καικαλογρίδες στου Μανέλη το πορί,  Ποταμίδες (αηδόνια) στον Τζιγιάννη, στο Ρούμα και στο Φαράγγι,  κ.λ.π. Παίρναμε τα πουλάκια που βρίσκαμε και προσπαθούσαμε, ταΐζοντας τα με κάμπιες, να τα μεγαλώσουμε. Μάταιος κόπος, κρίμα τα πουλάκια…

► Τα βράδια, όταν δεν είχαμε σχολείο πηγαίναμε βόλτα στον αμαξωτό, τον επαρχιακό δρόμο δηλαδή που συνέδεε το χωριό μας με το διπλανό και που τον έφτιαξαν λιθόστρωτο μόνοι τους οι χωριανοί με εθελοντική εργασία , προκειμένου να έρχεται το λεωφορείο της γραμμής. Εκεί καθισμένη στην ελιά του Μπάρμπα Γιώργη, αγναντεύαμε απέναντι το χωριό και συζητούσαμε ή παρατηρούσαμε τα πεφταστέρια, πάρα πολλά κάθε βράδυ, σε ένα ουρανό σαν πολυέλαιο πάνω από τα κεφάλια μας.

► Το χειμώνα στις γιορτές λέγαμε τα κάλαντρα. Ένα οκαδιάρικο μπουκάλι με μια πύργια (χωνί) ήταν ο μοναδικός μας εξοπλισμός. Γυρίζαμε στα σπίτια του χωριού, λέγαμε τα κάλαντρα και περιμέναμε να μας βάλουν λίγο λάδι στο μπουκάλι μας. Οι τσιγκούνες γριούλες μας έβαζαν λίγα δράμια μόνο. Εμείς όμως είχαμε το κόλπο μας. Σηκώναμε λίγο το μπουκάλι και όταν το λάδι άρχιζε να τρέχει το κατεβάζαμε απότομα. Έτσι η απροετοίμαστη γιαγιά χαμήλωνε και αυτή το δοχείο της για να μη χυθεί έξω το λάδι και … κονομάγαμε κάποια παραπάνω δράμια του πολύτιμου υγρού. Πολύτιμο, γιατί τότε το πουλούσαμε στον μπακάλη του χωριού προς 10 – 14 δρχ την οκά. Ε! κλέβαμε και λίγο από το σπίτι μας και έτσι βγάζαμε ένα μικρό χαρτζιλίκι για κανένα γλειφιτζούρι, λίγες καραμέλες, για τον εξοπλισμό της σφεντόνας και για όλες τις υπόλοιπες τρέλες μας.

Κάποια παιδιά τα φώναζαν την πρωτοχρονιά για ποδαρικό (ήμουν στους τυχερούς) και κονόμαγαν κάποιες δεκάρες ή κάποιο γλυκό.

► Φυσικά παίζαμε και μπάλα. Κάναμε ομάδα στο χωριό και παίζαμε με τα διπλανά χωριά σε όποιο ίσιο χωράφι βρίσκαμε, συνήθως όμως δίπλα στο νεκροταφείο του διπλανού χωριού (Ρούστικα). Ο ανταγωνισμός μεταξύ των χωριών τότε ήταν έντονος και αυτό μεταφέρονταν και στους αγώνες μας! Δύο πέτρες για τέρμα, ξυπόλητοι ή με πάνινα παπούτσια όσοι είχαν, ματώναμε και … πλακωνόμαστε για την τιμή του χωριού μας!

Στην πόλη

Ρέθυμνο μέσα της δεκαετίας του 60. Μια πόλη 14000 κατοίκων τότε, πανέμορφη. Εξατάξιο Γυμνάσιο. Οι εξετάσεις για να μπεις στο Γυμνάσιο έχουν καταργηθεί, τα πηλίκια επίσης. Κονκάρδες στο στήθος λοιπόν για τους μαθητές που έδειχναν σε ποιο γυμνάσιο φοιτούσες. Οι καθηγητές αυστηροί και παλαιάς κοπής οι περισσότεροι, θεωρούσαν απαράδεκτο να σε δουν να κυκλοφορείς αργά στους δρόμους της πόλης, να πηγαίνεις σινεμά ή να τους συναντήσεις και να μην τους χαιρετίσεις στο δρόμο. Αυτά σήμαιναν απλώς αποβολή.

Σινεμά μας πήγαινε το σχολείο για να δούμε, στο «Καρτάλειο» ή στην «Ευφροσύνη» έργα με μασίστες, θα θυμούνται οι παλαιότεροι τον Στηβ Ρηβς ή τον Τζακ Πάλλανς να πρωταγωνιστούν σε αυτά τα έργα. Έργα σινεμασκόπ, με μυθικούς ήρωες των αρχαίων ημών προγόνων… Χειροκροτήματα μέσα στην αίθουσα για κάθε νίκη του πρωταγωνιστή Στηβ εναντίον του εχθρού Τζακ… Πολιτισμός!

Θυμούμαι ακόμη με πόσο τρόμο πήγα σινεμά παράνομα, για να δω μια ελληνική ταινία, το «Μιας πεντάρας νιάτα» αν θυμάμαι καλά.

Κατά τα άλλα στριμωγμένοι σε ένα δωματιάκι, σε σπίτι με πολλούς «χωριάτες» μαθητές εκεί στο Μακρύ Στενό, με φαγητό από τη σπιτονοικοκυρά.

Τα σπίτια, με μια ξυλόσομπα συνήθως, κρύα και ουδέτερα. Μωσαϊκό στο γυμνό πάτωμα, με πόρτες και παράθυρα που έμπαζαν από παντού. Φορούσαμε όμως επιτέλους παπούτσια και κάλτσες, λίγο είναι αυτό;

Γευόμαστε την ελευθερία της πόλης και ανακαλύπταμε πράγματα που ποτέ δεν φανταζόμαστε. Το ποδήλατο, το γήπεδο, τη θάλασσα, το λιμάνι, τα μαγαζιά με τα φώτα και, κυρίως, τα αναγνώσματα στα περιοδικά της εποχής. «Μικρός Ήρωας», «Μικρός Σερίφης», «Μικρός Κάου Μπόυ», «Γκαούρ Ταρζάν»,«Κλασσικά Εικονογραφημένα» κ.λ.π. Γιώργος Θαλάσσης, Σπίθας, Κατερίνα, Ποκοπίκο, Χουχού, Τζωρτζ Ανταμς, Πεπίτο Γκοντζάλες, Ντιάνα, Πελεγκρίνο, που να τους θυμούμαι όλους… Παντού βεβαίως οι καλοί ήταν Έλληνες, δεν το συζητούμε αυτό!

Κουλτούρα μιας εποχής που αναπολώ με νοσταλγία, είναι αλήθεια.

Ποδήλατο νοικιασμένο φυσικά και προσπάθεια να ισορροπήσουμε! Στην αρχή «σκοτωνόμαστε» μέχρι να μάθουμε και δημιουργούσαμε ατυχήματα, σε πεζούς ευτυχώς, τότε τα αυτοκίνητα ήταν λιγοστά. Κάποτε κάρφωσα το ποδήλατο στα … σκέλια ενός ανθρώπου, έπεσα και άρχισα το τρέξιμο, παρατώντας και άνθρωπο και ποδήλατο. Δεν έπαθε τίποτα μη φανταστείτε μα να, δεν έπιασε το φρένο ή δεν ήξερα να το πατήσω!

Γήπεδο. Ρεθυμνιακός και ξερό ψωμί! Σκαρφαλώναμε τη μάντρα για να δούμε μπάλα ή περιμέναμε να μας βάλουν τσάμπα μέσα να δούμε τον Ανυφαντάκη, τον αδικοχαμένο πρόωρα τερματοφύλακα Μάνο, τον «Μαρία» ( τον έλεγαν έτσι γιατί κάποτε έβαλε ένα γκολ και πήγε στην εξέδρα φωνάζοντας «το έβαλα Μαρία») και άλλους που δεν θυμούμαι τώρα…

Περιμέναμε το λεωφορείο από το χωριό για να πάρουμε το καλάθι με φαγώσιμα της μάνας μας και τα ελάχιστα χρήματα του πατέρα μας, για μια τυρόπιττα στο σχολείο.

Οι πρώτοι έρωτες με τις γειτονοπούλες, όσες θέλαμε δεν μας ήθελαν, όσες δεν θέλαμε μας «την έπεφταν», πάντα η ίδια ιστορία! Πιτσιρίκια τώρα, τι ψάχνεις…

Ανακαλύψαμε τη θάλασσα και το μπάνιο. Σε ένα βραχάκι στην αρχή, εκεί μπροστά από το γήπεδο, και στα ρηχά για να πιανόμαστε, τι δεν επιπλέαμε.

Αργότερα κάτι καταφέρναμε και πηγαίναμε και στα «άπατα», για λίγο μόνο!

Δουλεύαμε κιόλας. Παιδί σε κουρείο, που ξεσκόνιζε τους πελάτες για λίγες δεκάρες, πολύτιμες όμως για εμάς.

Στις διακοπές, δεν το συζητάμε, στο χωριό για τα καθιερωμένα!

1ο Μέρος
2ο Μέρος

The post Η γενιά του 50 – 60 στην Κρήτη (μέρος 3ο) appeared first on My Lefkada.

Γράφει ο Μάρκος Νικητάκης.

Κάτω στον Πειραιά, στα Καμίνια. Όνομα και πράγμα σε ότι αφορά στις δεκαετές μέχρι το 70. Πολλά τα καμίνια που έψηναν κεραμίδια και τούβλα. Του Ζούλια, του Καλογιού, του Βασάλου κ.α. Φτωχογειτονιά μέσα στη λάσπη και τους χωματόδρομους. Με κάποια σπίτια «μάντρες», πολλά δωμάτια δηλαδή μέσα σε μια μάντρα με κοινή τουαλέτα κ.λ.π.

Συνοικία αρχαία βεβαίως, ακουγόταν σαν Τετράκωμο Ηράκλειο.

Εργοστάσια γύρω, γύρω και βιοτεχνίες. ΒΙΣ, ΙΟΝ, ΓΑΒΡΙΗΛ, ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΣ, ΕΛΑΙΣ, ΔΕΗ, ΠΑΛΜΟΛΙΒ, ΧΡΩΠΕΙ, ΧΙΩΝ, ΚΟΚΚΟΣ, ΚΕΡΑΝΗΣ, ΜΩΡΑΙΤΗΣ, αναφέρομαι μόνο στις γνωστές κ.λ.π.

Παλαιότερα υπήρχαν και αλευρόμυλοι όπως του Σαραντόπουλου, του Μοίρα  κ.λ.π και παγοποιεία μέχρι που διαδόθηκαν τα ηλεκτρικά ψυγεία.

Τα σπίτια με κοινόχρηστες τουαλέτες συνήθως, αλλού η κουζίνα, αλλού το ένα και μοναδικό δωμάτιο ή τα δωμάτια. Γκαζιέρες στην αρχή, πετρογκάζ αργότερα και ψυγεία με πάγο.

Τις κολώνες του πάγου τις έφερνε ο παγοπώλης με μια τρίκυκλη μοτοσυκλέτα συνήθως. Τις κουβάλαγε με εκείνο το περίεργο εργαλείο γάντζο, τις άφηνε στο κεφαλόσκαλο  και αργοέλιωναν. Η βρύση του ψυγείου είχε στο στόμιο της τυλιγμένο ένα λευκό τουλπάνι σαν φίλτρο. Που ηλεκτρικά ψυγεία. Αργότερα θυμάμαι κάτι ΠΙΤΣΟΣ, ΙΖΟΛΑ και ΚΕΛΒΙΝΕΙΤΟΡ.

Ο καταστηματάρχης της περιοχής έδιδε τα πάντα με δόσεις. Έπαιρνες ένα ψυγείο και έδινες 20 δρχ το μήνα. Χωρίς γραμμάτια και άλλα. Πέρναγε κάθε μήνα από το σπίτι με το τεφτέρι του και εισέπραττε, αν είχες! Αν όχι, πέρναγε λίγες ημέρες αργότερα!

Σπίτια μονώροφα ή διώροφα με εσωτερική μικρή αυλή τα περισσότερα, φρεσκοασβεστωμένα και με μια σειρά λουλούδια σε γκαζοτενεκέδες! Τα τζάμια μπάζανε, τα παντζούρια τρίζανε, το πάτωμα με το περίεργο πλακάκι ή το ψηφιδωτό σε πάγωνε, όμως ήταν πάντα καθαρά και παντού υπήρχαν κεντήματα! Κάποια από τα κτίρια ήταν εξαίρετης αρχιτεκτονικής και θαυμάσιας κατασκευής.

Οι πολυκατοικίες ήταν λίγες στην αρχή, μέχρι που άρχισε η καταστροφική λύση της αντιπαροχής! Δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα χάθηκαν τόσα σημαντικά κτίρια, τόση πολιτισμική κληρονομιά… Στα δικά μας όμως!

Το γάλα μας το έφερνε ο γαλατάς ή μέσα σε γυάλινα μπουκάλια με αλουμινένια καπάκια ή μας το άδειαζε από μεγάλες καρδάρες στην κατσαρόλα στην εξώπορτα.

Τα πλαστικά άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. Λεκάνες και άλλα είδη που τα πουλούσε ο πλανόδιος φωνάζοντας «Ότι πάρετε τρεις!». Ο κόσμος είχε επιφυλάξεις στην αρχή. Μετά εμφανίστηκαν οι ντίλερς της Τάπεργουελ, με τα χρηστικά πλαστικά είδη και οι άνθρωποι έβαλαν στη ζωή τους το πλαστικό!

Πλανόδιοι για τα πάντα. «Γλάστρες, σκινόχωμα, καστανόχωμα και κοπριά για τα λουλούδια! Ο ασβεστάαας»!

Καρεκλάδες, γανωτήδες «γανώνω, γανώνω, επί τόπου γανώνω», ακονιστές, τσαγκάρηδες, λούστροι με τα κασελάκια τους, γυρνούσαν στις γειτονιές και διαλαλούσαν την τέχνη τους!

Οι παπλωματάδες και οι τσαγκάρηδες ανθούσαν και ήταν απαραίτητοι. Τα παπούτσια τα φορούσαμε χρόνια, δεν τα πετάγαμε επειδή … πέρασε η μόδα τους! Λεφτά για καινούργια δεν υπήρχαν και έτσι όταν χάλαγε το δέρμα ή η σόλα, ο τσαγκάρης, με το ειδικό «αμόνι» – πέλμα του, τα καλαπόδια, τις κυρτές βελόνες και τις κερωμένες κλωστές του, αναλάμβανε την αποκατάσταση! Σε εκείνο το περίεργο καλαπόδι, έβαζε ανάποδα το παπούτσι, το κόλλαγε και το κάρφωνε πρώτα με ξύλινες πρόκες και μετά με εκείνες τις μαύρες πρόκες με το πλατύ κεφάλι! Μύριζε η περιοχή βενζινόκολλα!

Τηλέφωνο δεν υπήρχε στα σπίτια. Είχε ή σε κανένα θάλαμο του ΟΤΕ με κερματοδέκτη με εκείνες τις μάρκες τις αυλακωτές, ή στο περίπτερο της γειτονιάς με τα κρεμασμένα σε μανταλάκια περιοδικά της εποχής, Ρομάντζο (Τσιφόρεαθάνατε), Ντομινό, Βεντέττα, Θησαυρός (με την περίφημη χοντρή του), Πρωταθλητής, αργότερα Ταχυδρόμος και Επίκαιρα, τις εφημερίδες – σεντόνια της εποχής και φυσικά τις αθλητικές εφημερίδες Φως και Αθλητική Ηχώ…

Σοκολάτα ΙΟΝ αμυγδάλου, γκοφρέτες ΜΕΛΟ με τα χαρτάκια με τις φορεσιές και τις σημαίες των χωρών του κόσμου, σοκοφρέτες ΙΟΝ με αυτοκόλλητα από 100 ομάδες ποδοσφαίρου (έχω όλη τη συλλογή), μικρούλες καραμέλες ΜΕΖ, κανέλλα, δυόσμος, ούζο κ.λ.π.

Κατακόκκινες καραμέλες τσάρλεστον, καραμέλες βουτύρου  στο χρυσόχαρτο με την αγελαδίτσα, μπισκότα ΜΙΡΑΝΤΑ Παπαδοπούλου με δύο δρχ. (πρωτοκυκλοφόρησαν γύρω στο 1972), μπατονέττες, κ.α

Στη γωνιά του δρόμου μια ΕΒΓΑ που πούλαγε γάλα, γιαούρτια και παγωτά σε ψυγεία με μαύρα λαχιστένια καπάκια, και σε μια γωνιά μεταλλικά κουτιά με γυάλινο επάνω μέρος και μέσα μπισκότα γεμιστά με κρέμα γεύση βανίλια, σοκολάτα, φράουλα και μπανάνα και κουραμπιέδες, Μπούσιου αν θυμάμαι, τυλιγμένους σε ημιδιαφανές χαρτί.

Πιο κάτω το μπακάλικο της περιοχής. Σούπερ Μάρκετ και πολυκαταστήματα ήταν άγνωστες λέξεις. Μεγάλα καταστήματα ήταν τότε σε όλη την Αθήνα και τον Πειραιά το Μινιόν, ο Λαμπρόπουλος, ο Κατράντζος, ο Ιωσηφίδης, ίσως κάποιο μου διαφεύγει! Το πρώτο σούπερ μάρκετ που άνοιξε στην περιοχή ήταν ο Σκλαβενίτης, στην οδό Πειραιώς, εκεί που ήταν παλαιότερα τα ψυγεία Χιών.

Στον … Ζήκο της περιοχής λοιπόν για τα πάντα. Από τρόφιμα μέχρι πετρέλαιο! Ψώνια και τεφτέρι. Γράψτα! Μπακάλικο στα Καμίνια τότε σε παρέπεμπε, κυρίως, στο όνομα Μπαταγιάννης!  Ήταν δύο μπακάλικα με αυτό το όνομα, τα μεγαλύτερα στην περιοχή!

Στο πίσω μέρος του μπακάλικου, κάποια τραπέζια για λίγο κρασί και μεζέ, που λεφτά για ταβέρνες!

Υπόγεια καπηλειά για κρασί με λίγο μεζέ και παλιές ταβέρνες όπως η περίφημη του Τηγανέλου που έκλεισε πρόσφατα! Εκεί, στην οδό Χίου, και το παλιό στέκι των ρεμπέτηδων, σε ένα μαγαζί που είχε ο Γιάννης Παπαιωάννου.

Μικρά ζαχαροπλαστεία με περίφημες πάστες, σοκολατίνες ή άσπρες, σοκολατάκια μαργαρίτες ΙΟΝ, τουλούμπες, κορνέδες, σάμαλι, κοκ, κ.λ.π. Το πρώτο του Αυγέρη στην οδό Αγίου Ελευθερίου π.χ.

Σινεμά. Πολλά σε κάθε περιοχή. Χειμερινά και θερινά.

Μαριάννα(θερινό), Μαριλένα, Φρύνη, Απόλλων, Λουξ, Γκλόρια (θερινό), Βαρβάρα και το Ακροπόλ, μόνο στα Καμίνια! Κανένα δεν λειτουργεί σήμερα!

Ουρές τα Σαββατόβραδα και όχι μόνο για τις ταινίες της εποχής. Όχι αυτές τις παλιές ελληνικές που βλέπουμε σήμερα και σκάμε στα γέλια. Τότε, για τη δεκαετία του 60 μιλώ, πέραση είχαν τα έργα του Ξανθόπουλου, της τουρκάλας Χούλια Κοστγιγιτ, της ινδής Ναργκίς και η Βουγιουκλάκη φυσικά. Νίκος Ξανθόπουλος, Μάρθα Βούρτση, Μάνος Κατράκης, σε ταινίες κοινωνικές! Κλάμα σε κάθε γειτονιά με τα δράματα του «παιδιού του λαού» και ουρές ατελείωτες έξω από τους κινηματογράφους. Αργότερα τα έργα του Φώσκολου με τον Κούρκουλο – όχι άλλο κάρβουνο – οι ηρωικές ταινίες του Τζέιμς Πάρις με τον Πρέκα και τον Κομνηνό, οι ταινίες του Αλ Μπάνο και της Ρομίνα Πάουερ και τα μιούζικαλ του Δαλιανίδη έκαναν πάταγο! Τηλεόραση βλέπετε δεν υπήρχε άρα η μόνη διέξοδος ήταν ο κινηματογράφος.

Στα διαλλείματα μόνιμες φωνές από τους πωλητές. – Λεμονάδες, πορτοκαλάδες, μπυράλ ! Σάμαλι, Κοκ, Τσιπς!

Σε κάποια σινεμά προβάλλονταν ταινίες σε λαϊκές απογευματινές και στη Μαριάννα ερχόταν τις δευτέρες ο Αγκόπ για θέατρο – βαριετέ. Έκανε θραύση και έβγαζε πολύ γέλιο τότε ο Αρμένης!

Η τηλεόραση εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 μα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 τουλάχιστον, ελάχιστα σπίτια είχαν! Φυσικά τα σπίτια αυτά ήταν «επισκέψιμα» σε καθημερινή βάση. Βλέπετε ο «Άγνωστος πόλεμος» και ο «Παράξενος ταξιδιώτης» ήταν «πιασάρικα» σίριαλ.

Συγκοινωνία

Τα αστικά λεωφορεία Σκάνια Βάμπις, Σκόντα, Βόλβο κι αργότερα Βritish Leyland και ΗΙΝΟ, είχαν τη μηχανή μέσα και ήταν συνήθως καλυμμένη με μπλε δερμάτινα καπιτονέ καλύμματα. Βόγκαγαν κάθε φορά που ο οδηγός άλλαζε ταχύτητα.  Τότε είχαν μια θέση μπροστά δεξιά δίπλα στη μηχανή που ήταν η καλύτερη για τα παιδικά μας όνειρα. Προσπαθούσα πάντα να κάθομαι εκεί για να βλέπω την κίνηση, να παρακολουθώ τις κινήσεις του οδηγού, τι έκανε δηλαδή για να οδηγήσει και για να μετράω εν ήδη στατιστικής τα πράσινα και τα κόκκινα φανάρια!

Υπήρχε και εισπράκτορας στριμωγμένος δίπλα στην πίσω πόρτα με το κλασσικό γκρι καπέλο με το γείσο. Με ένα πρωτόγονο μικρόφωνο έλεγε τις στάσεις ή φώναζε το χαρακτηριστικό «τέρμα τα μία και είκοσι» ή το γνωστό «τέρμα τα δίφραγκα».

Θυμάμαι εκείνες τις κερματοθήκες που έβαζε τα κέρματα και που με το ευρώ ξανάγιναν της μόδας!

Τα πράσινα λεωφορεία  Αθήνα – Πειραιάς από το Σύνταγμα, που κυκλοφορούσαν όλη τη νύχτα σχεδόν, διέξοδος για τις φτωχές μας τσέπες.

Τα κίτρινα τρόλεϊ με τους οδηγούς και τους εισπράκτορες με τις καφέ στολές, κι εκείνο το περίεργο μηχανάκι με τη μανιβέλα που έκοβε τα εισιτήρια.

Ο Ηλεκτρικός με τα καθίσματα το ένα απέναντι στο άλλο, και τα τασάκια για τα αποτσίγαρα, καπνίζαμε μέσα τότε! Στριμωξίδι, σαρδέλες πραγματικές μα όλο κοντά σε κάποιο κορίτσι στεκόμαστε, όλο και το ακουμπάγαμε τυχαία δήθεν!

Τα γκρίζα αμερικάνικα πελώρια ταξί με τα καθισματάκια που έπεφταν από τις πλάτες των μπροστινών καθισμάτων, γυρόφερναν ή άραζαν στις πιάτσες. Κι οι πειρατές, «ένα διφραγκάκι Σύνταγμα» τους έκοβαν το μεροκάματο.

Ποιος να έχει τότε Ι.Χ Οι λίγοι τυχεροί αγόραζαν VW σκαραβαίους, ή μεταχειρισμένα Consoul Cortina, Hansa, Wartburg, FIAT 1100, Opel Olympia. Θυμάστε τα Anglia, τα Peugeot 403, τα Renault, το Simca 1000, το 2CV, με τα ανύπαρκτα καλοριφέρ και τα λιγνά λάστιχα. Θυμούμαι το τεράστιο VOXOL ενός φίλου (μαρμάγκα το φωνάζαμε εμείς)!

Σχολείο

Γ΄ Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιώς. Στην αρχή πίσω από την Ευαγγελίστρια και μετά χαμηλά στο κέντρο, κοντά στην πλατεία Ιπποδαμείας. Άθλια κτίρια και στις δύο περιπτώσεις. Το πρώτο ένα παλιό σπίτι που όταν έβρεχε κάναμε τσουλήθρες στους διαδρόμους του, το δεύτερο στους πάνω ορόφους μιας πολυκατοικίας, με την ταράτσα της χώρο για γυμναστική. Αλίμονο στα αυτοκίνητα που περνούσαν αν μας έπεφτε κάποια από τις μπάλες γυμναστικής, εκείνες τις βαριές (μέντεσιν μπολ;)!

Ο μοναδικός τρόπος για να πάμε στο σχολείο, τα πόδια μας. Κάποια χιλιόμετρα δηλαδή στην πρώτη περίπτωση και ένας ανήφορος, εκεί στην υπάρχουσα γέφυρα προς Πασαλιμάνι, να σου κόβονται τα πόδια. Κάτω από τη γέφυρα ή πάνω σε αυτήν, τότε δεν είχε ολοκληρωθεί, κάναμε την, ο Θεός να την κάνει, γυμναστική.

Επί χούντας τελείωσε η γέφυρα. Στα εγκαίνια με τον Παττακό, αναγκαστήκαμε να πάμε όλοι και να χειροκροτούμε κιόλας! Εκεί στην αρχή της γέφυρας, σε ένα οικόπεδο όλο χαλίκι, παίζαμε ποδόσφαιρο με το σχόλασμα. Συμμαθητής μου ο, μεγάλος αργότερα τερματοφύλακας, Αρβανίτης, τον οποίο τότε δεν βάζαμε τέρμα γιατί ήταν κακός…

Σχολείο πηγαίναμε έξι ημέρες την εβδομάδα (και το Σάββατο δηλαδή).

Κατά τα άλλα η ζωή στο σχολείο, μεσούσης της χούντας, δεν ήταν η καλύτερη. Αυστηρότητα, το μαλλί κοντοκουρεμένο, οι αποβολές στην ημερησία διάταξη. Οι καθηγητές παλιάς κοπής, λίγοι άξιζαν τον κόπο. Όπως η Σοφία Παπαδάκη, μια καταπληκτική φιλόλογος και γνωστή ποιήτρια, ο Γιώργος Μπλάνας και αυτός γνωστός λογοτέχνης, ο Βυτινάρος ο γυμναστής (πόσες φορές δεν αισθανθήκαμε το χέρι του, να μας σηκώνει απ τη φαβορίτα, να μας τραβάει τα αυτιά ή να μας ρίχνει μια σβουριχτή σφαλιάρα), ίσως να αδικώ κάποιους…

Άλλα ονόματα που θυμούμαι ο Βερνίκος (γυμνασιάρχης), ο Μασέλλος (φυσικός), ο Διακογιάννης(φυσικός), ο Λαζαρόπουλος (μαθηματικός), η Κατιρτζόγλου (γαλλικά), ο Βουδούρης (θεολόγος)…

Κατάλογος! Να σηκωθεί ο… Αγωνία. «Σήκω εσύ»! «Δεν ξέρω κύριε!». «Δεν ξέρω, δεν ξέρεις, ξέρει!», έλεγε ο Διακογιάννης, δείχνοντας τον κατάλογο!

Τα δίδυμα αδέλφια, δεν είχαν πρόβλημα! Σηκωνόταν όποιος ήξερε το μάθημα και άφηναν στον καθηγητή μόνιμη αμφιβολία για το ποιος του απάντησε!

«Λέου τώρα, δεν μιλάμε δεκαπέντε!», φώναζε ο Λαζαρόπουλος!

Η Παπαδάκη με ραδιοφωνάκι και ακουστικά άκουγε κάθε πρωί «Τζέην Έυρ» ή «Μικρή πικρή μου αγάπη». Τα δίδυμα αδέλφια, έβαζαν και αυτά ραδιόφωνο μέσα στην τάξη την ίδια ώρα και κάποτε, όταν το ραδιόφωνο έλεγε την ώρα, η καθηγήτρια αυθόρμητα διόρθωσε το ρολόι της. Αμέσως κατάλαβε βεβαίως τι έγινε και το ραδιοφωνάκι των διδύμων κατασχέθηκε!

Στα διαλείμματα ζωγραφίζαμε δράκουλες στον πίνακα, όταν είχαμε «μαλακό» καθηγητή εννοείται, ή γράφαμε ΟΣΦΠ, όταν είχαμε τον «γαύρο» μαθηματικό, μου διαφεύγει το όνομά του!

Κάναμε κοπάνα από το σχολείο και πηγαίναμε, για να περάσουν τόσες ώρες, σινεμά στο «Ιλίσια» ή στο «Φως», εκεί στην Τρούμπα. Έργα δύο, το ένα καουμπόικο και το άλλο σεξουάλα, τσόντα πάει να πει γιατί τότε είχε πραγματική έννοια η λέξη τσόντα. Έβλεπες δηλαδή ένα κανονικό έργο (της σειράς) και ξαφνικά τσουπ! Έχανες την υπόθεση και τον κόσμο για λίγα λεπτά! Χαμός στην αίθουσα. Φωνές και αλαλαγμοί, άξιος, άξιος και, όταν τελείωνε η τσόντα, έντονες διαμαρτυρίες με εκφράσεις που δεν είναι πρέπον να αναφερθούν! «Χασάπη γράμματα»!

Άλλες φορές σε κοπάνα φτάναμε μέχρι Αθήνα. Σε μια τέτοια πήγα για πρώτη φορά στην Ακρόπολη ή σε σπίτι με … κόκκινο φανάρι!

Θυμούμαι με νοσταλγία τις ημερήσιες εκδρομές στην Κόρινθο, στο Ξυλόκαστρο, στους Δελφούς ή όπου αλλού, τα παλιά λεωφορεία, τα τραγούδια με τον Χρήστο Κυριαζή πρωταγωνιστή, τα πειράγματα και τα ανέκδοτα στο δρόμο, το

«πάρε φόρα οδηγέ, για να τους περάσουμε και θα σε κεράσουμε,
ένα λουκουμάκι του πενηνταράκι»,

την αίσθηση ελευθερίας τελικά.

Μικρές εκδρομές πηγαίναμε στον Προφήτη Ηλία (εκεί που σήμερα είναι το μπόουλινγκ).

Θυμούμαι ακόμη τη μεγάλη εκδρομή στη Ρόδο, την ποδηλασία μέχρι τα λουτρά, το ξενοδοχείο με τα «αυγά αλά Ρους», την κοιλάδα με τις πεταλούδες, την πρώτη φορά τελικά που μέναμε τόσο μόνοι μας, μακριά από το σπίτι!

Θυμούμαι την επίσκεψή μας στο εργοστάσιο του ΦΙΞ, για να μάθουμε πως γίνεται η μπύρα ή σε εργοστάσιο στου Ρέντη για να μάθουμε πως γίνονται οι … βίδες!

Εξετάσεις. Δύο φορές το χρόνο εφ’ όλης της ύλης. Αγωνία και … σκονάκια!

Προετοιμασία για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Τότε γράφαμε Σεπτέμβριο πάει να πει ένα τουλάχιστον καλοκαίρι γεμάτο διάβασμα! Γράφαμε σε μια ύλη που δεν είχαμε καν διδαχτεί άρα έπρεπε να καταφύγουμε σε βοηθήματα και εξωσχολικά βιβλία. Τα βιβλία των Ιησουιτών στη Γεωμετρία, του Κανέλλου στην Άλγεβρα κ.λ.π. Πηγαίναμε στις δημόσιες βιβλιοθήκες και ξημεροβραδιαζόμαστε πολλές φορές, γιατί που λεφτά για να τα αγοράσουμε!

Όταν γράφεις εκτός διδακτέας ύλης το φροντιστήριο είναι απολύτως απαραίτητο!

Αττικό Φροντιστήριο. Ντάνης, Κασιάρης, Καστόρας, Νικολός, Αλευράς, Βολάνης καθηγητές πραγματικοί, ιδιαίτερα οι δύο πρώτοι!

Γιάννης Ντάνης. Καθηγητής γεωμέτρης με όλα τα γράμματα κεφαλαία! Τα βιβλία του ακόμα είναι μοναδικά!

Ομόνοια. Θόρυβος στην πλατεία από τα τάκα τάκα. Δυο μπαλάκια πλαστικά, δεμένα με σπάγκο σε ένα κρίκο. Περνάγαμε τον κρίκο στο δάκτυλό μας και τα κτυπούσαμε μεταξύ τους, σε ένα αδιάκοπο θόρυβο που έσπαγε τα νεύρα όλων. Και του Ντάνη, κυρίως αυτού, που έβγαινε στο παράθυρο και έβριζε!

Κασιάρης και Οργανική Χημεία! Φοβερός ο τρόπος διδασκαλίας του, σαράντα χρόνια μετά θυμούμαι χαρακτηριστικές ατάκες και τα παραδείγματα του, που άμεση σχέση είχαν με το μάθημά!

Από το μέσον ποτέ, δύο –οκτώ – δεκαοκτώ – τριάντα δύο, οξείδωση και αναγωγή!

Μπουρδελότσαρκες στην ώρα της έκθεσης συνήθως. Στα στενά πίσω από το ΙΚΑ στην Πειραιώς και όχι μόνο.

Πλάκα. Πόσο πάει; Τόσο. Ακριβή είσαι. Σιγά το πράγμα! Μας πέταγαν νερό για να φύγουμε ή μας κυνηγούσαν με το σκουπόξυλο!

Ανέκδοτα στα διαλλείματα, ασκήσεις που μας παίδευαν ημέρες, φλερτ.

Μπιλιάρδο σε υπόγεια της Ομόνοιας. Ασφαλίτες που μας έπαιρναν τις ταυτότητες και μας πήγαιναν στο αστυνομικό τμήμα για εξακρίβωση στοιχείων. Ώρες σε ένα κελί μέχρι να μας ταυτοποιήσουν και να κρατήσουν τους «επικίνδυνους» για τα περαιτέρω.

Πανεπιστήμιο. Χημείο, Νομική, ταράτσα, ξύλο. Φλεβάρης, Μάρτης, Μάης του 73. Εκεί έμαθα όλα τα τραγούδια του Θεοδωράκη, εκεί κατάλαβα πως ήρωας είναι ο άνθρωπος της μια στιγμής, τότε δηλαδή που από τον ενθουσιασμό και την έκρηξη θα κάνει το παράτολμο και μετά θα ακολουθήσει την πορεία του. Εκεί οι χαφιέδες, εκεί οι δοσίλογοι, εκεί οι γλύφτες, οι τσάτσοι, οι ρουφιάνοι. Εκεί και οι ασφαλίτες που, ντυμένοι με αμπέχονο έκαναν τους φοιτητές και έδειχναν με το δάκτυλο.

Πολυτεχνείο. Χωρίς λόγια. Μεταπολίτευση και ξεκαθάρισμα των χουντικών φοιτητών.

Μπάλα

Κυριακή ίσον ποδόσφαιρο. Στάδιο Καραϊσκάκη και θρύλος. Ο μπάρμπα Νικόλας να πουλά πασατέμπο και να παραμιλάει. Έμπαινε Γιούτσο, όρμα τρελή Μποτίνα! Μποτίνα ερωτιάρα…

Βασίλης Μποτίνος! Έπαιζε πάντα με κατεβασμένες τις κάλτσες, είχε άλμα μέχρι τον ουρανό και κεφαλιά απίστευτη! Γρήγορος, ντριπλέρ μα και νευρικός. Σταμάτησε τη μπάλα μόλις στα 24 χρόνια του, με κατεστραμμένο πόδι από τις κορτιζόνες που τον ανάγκαζαν να κάνει για να παίζει κάθε Κυριακή! Κρίμα!

Στην αρχή πηγαίναμε έτσι μικροκαμωμένοι που ήμαστε και παρακαλούσαμε κάποιον μεγαλύτερο να μας βάλει μέσα. Τα καταφέρναμε πολλές φορές και μας πέρναγε σαν παιδί του. Άλλες φορές περιμέναμε το δεύτερο ημίχρονο που άνοιγαν οι πόρτες για να δούμε τα τελευταία λεπτά.

 Αργότερα στην ουρά από νωρίς για ένα εισιτήριο, μέσα στη βροχή πολλές φορές αλλά εμείς εκεί! Κάποτε βρίσκαμε εισιτήριο στη μαύρη (σε ντέρμπι)  από τον Αντουάν, που ήταν γνωστός ή άλλους. Δίναμε κάτι παραπάνω μα χαλάλι. Γλυτώναμε ατελείωτες ώρες ουράς. Το χειμώνα με τη βροχή αγοράζαμε μια μεγάλη νάιλον σακούλα που τη φορούσαμε κάνοντας μόνο μια τρύπα για να ανασαίνουμε και οπωσδήποτε ένα φελιζόλ μαξιλαράκι για τις τσιμεντένιες κερκίδες. Και κασκόλ φυσικά με την ομάδα μας.

Άλλες φορές μπαίναμε ώρες νωρίτερα στο γήπεδο από κάποια ανοιχτή πόρτα και κρυβόμαστε στις σκάλες μέχρι να έρθει ο κόσμος και να φανερωθούμε. Συνήθως μας καταλάβαιναν γιατί μπαίναμε στις αριθμημένες θέσεις μα κάπου στριμωχνόμαστε και δεν έτρεχε τίποτα…

Όλοι μαζί οι φίλαθλοι. Ανακατεμένοι. Δεν υπήρχαν παρά μικροπαρεξηγήσεις. Βλέπαμε το ματς με την ένταση των παιδικών χρόνων και δεν αποφεύγαμε κάποια κλωτσιά στον μπροστινό μας, όταν θέλαμε σουτ και ο παίχτης δεν το έκανε!

Ζήσαμε όλους τους παιχταράδες της εποχής. Φρονιμήδης, Σιδέρης, Γιούτσος, Βασιλείου, Μποτίνος, Πολυχρονίου, Αγανιάν, Γκαιτατζής, Ζαντέρογλου, Παπάζογλου, Κελεσίδης, Υβ Τριαντάφυλος (Υβ, Υβ, Υβ, …), Ρομαίν Αργυρούδης (τι παιχταράς!), Περσίδης, Παπαδημητρίου, Δεληκάρης, Κυράστας, Βαμβακούλας, Ξανθόπουλος, Περσίας, Σιώκος, Γκλέζος, Γαλάκος, κ.λ.π

Πηγαίναμε στο γήπεδο δυο ώρες νωρίτερα και βλέπαμε να παίζουν τα τσικό. Εκεί ξεχώριζαν οι καλοί παίχτες που αργότερα θα έμπαιναν στη βασική ομάδα!

Στη δεκαετία του 70 ξεκίνησαν οι περίεργες ελληνοποιήσεις λατινοαμερικάνων παιχτών (Πολλέτι, Νικολάου, Λοσάντα, Βιέρα κ.λ.π). Τρέχαμε σαν τρελοί να δούμε τους παιχταράδες και, πλην λίγων περιπτώσεων, οι περισσότεροι ήταν ή άχρηστοι ή «σακάτηδες»!

Λοσάντα και Βιέρα. «Αέρα, αέρα, έρχεται ο Βιέρα»! «Στην πάντα, στην πάντα, περνάει ο Λοσάντα»! Καλοί παίχτες!

Σπάσαμε την πόρτα στου Καραϊσκάκη, την πρώτη του Νικολάου, και παρακολουθήσαμε τον αγώνα από τα κουλουάρ του σταδίου! Μάπα η δουλειά! Άνθρακες ο θησαυρός! Το Νικολάου διαφήμιζαν, ο Δεληκάρης ζωγράφιζε! (ακόμη θυμούμαι το γκολ του εναντίον της Γερμανίας στην εστία προς τη Γέφυρα)!

Αν δεν έπαιζε ο Ολυμπιακός, βλέπαμε τις άλλες ομάδες της περιοχής (Ατρόμητος Πειραιώς),  αλλιώς με λαχτάρα περιμέναμε να ακούσουμε την περιγραφή από το ραδιόφωνο. Γεωργίου, Φώσκολος, Λογοθέτης κι αργότερα από την τηλεόραση Διακογιάννης, Φουντουκίδης, Κατσαρός στην περίφημη «Αθλητική Κυριακή».

Παίζαμε και εμείς μπάλα στις αλάνες ή, με την ομάδα που φτιάξαμε, στο γηπεδάκι του Ρέντη!

Τα δοκάρια στα αυτοσχέδια γήπεδα ήταν ή οι σχολικές τσάντες ή τα πουλόβερ κι οι ζακέτες μας κουβαριασμένες και για καλάθια του μπάσκετ είχαμε τα περβάζια των παραθύρων. Πόσες φορές δεν σπάγαμε και κανένα τζάμι και εξαφανιζόμασταν όλοι μαζί, αφήνοντας τη μπάλα στα χέρια κάποιου συνταξιούχου που την έσκιζε με το σουγιά και την πέταγε στο δρόμο. Ο παλιόγερος !

Παρέες

Μπάνιο στο Φάληρο απέναντι από το ΑΚΤΑΙΟΝ , εκεί που σήμερα είναι το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Υπήρχε ένα βραχάκι μέσα στη θάλασσα και φτάναμε ως εκεί, αν και τα νερά ήταν ρηχά. Φυσικά κάναμε μπάνιο σε όλη την έκταση μέχρι τη Μυρτιδιωτισσα!

Αργότερα στο Τουρκολίμανο, εκεί στον Όμιλο, στα βράχια. Πέφταμε από τον φάρο στο νερό με τα πόδια ή με το κεφάλι οι πιο τολμηροί, για να εντυπωσιάσουμε τα κορίτσια. Πηγαίναμε κολυμπώντας από τα βράχια πίσω από τον λιμενοβραχίονα μέχρι απέναντι για να κάνουμε βουτιές από ένα σχετικά ψηλό βράχο.

Με παρέες τις Κυριακές στο Φλοίσβο, τον ΄Αλιμο, τη Βουλιαγμένη, το Καβούρι και αλλού, με προϊστορικά λεωφορεία που ζεμάταγαν σαν την κόλαση ή με το αυτοκίνητο κάποιου συγγενή ή γνωστού!

Ο πρώτος μας έρωτας ήταν συνήθως αδελφή ή εξαδέλφη του καλύτερου φίλου μας. Χτυποκάρδι και αγωνία μη μας πάρουν χαμπάρι. Συνωμοσία. Όσο πιο λίγοι το ήξεραν τόσο το καλύτερο! Το πρώτο φιλί. Τα ξαναμμένα μάγουλα, το χνούδι πάνω απ το χείλος μας. Την απίστευτη φράση ΤΑ ΦΤΙΑΞΑΜΕ. Τι φτιάξαμε ο Θεός κι η ψυχή μας.

Φλερτάραμε ακολουθώντας το κορίτσι που είχαμε βάλει στο μάτι, χιλιόμετρα ολόκληρα, διακριτικά στην αρχή, επιθετικά αργότερα, επί ημέρες ή εβδομάδες. Δύσκολες εποχές για έρωτες, είχαν τη διαδικασία τους. Χεράκι, χεράκι για κάποιο διάστημα, το πρώτο φιλί αρκετές ημέρες αργότερα, παρακάτω σπάνια και αν πέφταμε στην περίπτωση. Ραντεβού στα τυφλά, χωρίς τηλέφωνα γαρ, ξημεροβραδιαζόμαστε στη γειτονιά της, να τη δούμε να βγαίνει και να της κάνουμε νόημα. Στη γωνιά λίγες κουβέντες για το που και πότε θα βρεθούμε, αν τα κατάφερνε να το σκάσει από το σπίτι. Συνήθως κάποια φιλενάδα της, που ήταν γνωστή μας, μας διευκόλυνε!

Αν τα καταφέρναμε κορδωνόμαστε σαν τα παγώνια και διαλαλούσαμε στους φίλους την επιτυχία μας! Κάναμε πλήρη περιγραφή των πεπραγμένων, βάζαμε και μπόλικη σάλτσα για να μεγαλώσει η επιτυχία και φυσικά συμφωνούσαμε να της πούμε για … κάποια φίλη της, έτσι για να βολευτεί και ο φίλος…

Θυμάμαι τα πάρτι γενεθλίων με 15 αγόρια και δύο κορίτσια, (Ποιος να αφήσει την κόρη του να πάει) με πορτοκαλάδα ή ΤΑΜ ΤΑΜ, πατατάκια τσιπς και σπιτικό κέϊκ κι αργότερα βερμουτάκι και ξηρούς καρπούς.

Τις άπειρες φορές χορεύαμε το ίδιο μπλουζ σε συνεννόηση με τον υπεύθυνο του πικάπ, έτσι για να μένουμε πιο πολλή ώρα αγκαλιασμένοι με το κορίτσι των ονείρων μας. Ήμουν τυχερός γιατί ο καλύτερος φίλος μου ήταν συνήθως στο πικάπ. Του έκλεινα το μάτι όταν διπλάρωνα κάποια κοπέλα και έπαιζε ένα μπλουζ που κρατούσε επτά λεπτά! Δεν θυμάμαι το τραγούδι, κρίμα!

Μόδες. Καμπάνα παντελόνι, ριγέ πουκάμισα, αμπέχονα, πατατούκες, ταγάρια για τα «προχωρημένα» κορίτσια και φαρδιά ινδικά φουστάνια.

Τσιγάρο Καρέλια ή Άσσος κασετίνα μονώροφη (των 10 τσιγάρων),  SANTE,  HELLAS  (με το μαύρο πακέτο), Παλλάς, 22, Oscar  κ.α, κάτι πουράκια (σιγαρίλος Velos;) ή ξένα τσιγάρα Dunhill με διπλό χώρισμα, για να κάνουμε επίδειξη!

Αισθάνομαι ευτυχής που διάβηκα μικρός ή νέος τις δεκαετίες του 50, του 60 και του 70. Είδα πράγματα να γεννιούνται , κινήματα και ιδέες,  που, αν και τότε δεν τα αξιολογούσαμε, σήμερα θεωρούνται σημαντικά.

The post Η γενιά του 50 – Πειραιάς appeared first on My Lefkada.

Η Ακάνθα (επιστ. Άκανθος,  Acanthus) είναι γένος αγριολούλουδων, πολύ συνηθισμένη στον μεσογειακό χώρο. Είναι πολυετές φυτό με περίοδο ανθοφορίας από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο. Αναπτύσσεται συνήθως σε χαμηλότερα υψόμετρα και σε παραθαλάσσιες περιοχές. Τα άνθη του φυτού αναπτύσσονται πάνω στον κεντρικό όρθιο βλαστό.

Το πιο κοινό είδος ακάνθας είναι η Άκανθος η ακανθώδης (Acanthus spinosus) που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο είδος. Έχει αγκαθωτά φύλα και λογχοειδή αγκάθια ανάμεσα στα άνθη της. Το ύψος του άνθους της φτάνει μέχρι τα 70 εκατοστά περίπου.

Η κοινή του ονομασία είναι μουτσούνα, τσουλαδίτσα, μουτρέρα, απόρακας.

Ο πιο εντυπωσιακός εκπρόσωπος του γένους Άκανθος είναι η Άκανθος η απαλή (Acanthus mollis). Είναι το ομορφότερο είδος ακάνθας και συχνά χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό. Δεν περιέχει αιχμηρά αγκάθια σε αντίθεση με την Ακάνθα την ακανθώδη. Είναι πολύ διεσπαρμένο είδος στο λεκανοπέδιο της Αττικής και την άνοιξη εντοπίζεται σχεδόν σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους.

Η Ακανθος η απαλή είναι φυτό πολυετές, με πασαλώδη ρίζα που το ύψος του κυμαίνεται από 60 έως 120 εκατοστά. Σχηματίζει πλατιά φύλλα στη βάση, με βαθιές σχισμές, λαμπερά, με ωραίο βαθύ πράσινο χρώμα. Το μήκος τους φτάνει τα 40 εκατοστά και το πλάτος τους τα 25. Ανθη μεγάλα, λευκά, ενίοτε ρόδινα, διαταγμένα σε στάχυ, στην άκρη του ανθικού άξονα. Η ταξιανθία του φυτού μπορεί να παράγει μέχρι 120 λουλούδια. Το μέγεθος κάθε λουλουδιού μπορεί να φτάσει τα 5 εκατοστά. Τα άνθη του φυτού είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται από τις μέλισσες.

Το φυτό κατάγεται από τις αφρικανικές και ασιατικές στέπες. Στη χώρα μας έχει εγκλιματισθεί πλήρως και φυτεύεται ως καλλωπιστικό φυτό στους κήπους μας.
Σε περιοχές με μεγάλη ξηρασία και θερμοκρασία τα φυτά ανθοφορούν από τα τέλη του χειμώνα και το καλοκαίρι μπαίνουν σε λήθαργο. Αναπτύσσεται σε χαμηλά υψόμετρα και παραθαλάσσιες περιοχές.

Αναπτύσσεται ακόμη και σε φτωχά και ξηρά εδάφη, σε ηλιόλουστες ή ημισκιασμένες θέσεις.
Πολλαπλασιάζεται με σπόρους ή με παραφυάδες. Αναγνωρίζεται εύκολα από τα πολύ μεγάλα φύλλα του που είναι σχιστά και κυματώδη.

Ιστορικά

Οι αρχαίοι έλληνες γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες του βοτάνου. Σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, οι ρίζες του φυτού έχουν ευεργετικές ιδιότητες για τους φυματικούς και για αυτούς που υποφέρουν από σπασμούς ή κήλη. Παράλληλα όμως το φυτό ενέπνευσε τους αρχαίους έλληνες με την εμφάνισή του. Στην αρχιτεκτονική τους, το φύλλο της ακάνθου απαθανατίστηκε από τον Καλλίμαχο (3ος αιώνας π.Χ.) πάνω στους κορινθιακούς κίονες και έγινε σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού. Ο Καλλίμαχος (430 π.χ.χ.),μαθητής του περίφημου γλύπτη Πολύκλειτου, παρατηρούσε σύμφωναμε την ελληνική Ιερή Παράδοση αλλά και τον Βιτρούβιο, ένα καλάθι που βρισκόταν στον τάφο ενός κοριτσιού στην Κόρινθο. Το καλάθι όπου ήταν τοποθετημένα τα παιχνίδια της σκεπαζόταν από μια τετράγωνη πλάκα. Γύρω από το καλάθι είχαν φυτρώσει άκανθοι, ακολουθώντας το σχήμα του. Και ιδού το κορινθιακό κιονόκρανο

Συστατικά

Στα φύλλα και τη ρίζα του φυτού υπάρχουν διάφορα γλυκίδια (ολιγοσακχαρίτες), καθώς και μία πικρή ουσία. Ολο το φυτό είναι πλούσιο σε ανόργανα άλατα και περιέχει σημαντικές ποσότητες βλέννης και τανίνης.

Θεραπευτικές ιδιότητες

Η Ακανθα ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και η ρίζα.
Τα φύλλα συλλέγονται κατά την εποχή της ανθοφορίας και η ρίζα το φθινόπωρο.

Παραδοσιακά χρησιμοποιήθηκε ως θεραπεία για την εξάρθρωση των αρθρώσεων και για τα εγκαύματα.

Για πολλούς αιώνες το τσάι του άκανθου το χρησιμοποιούσαν εναντίον των ερεθισμών της ουροδόχου κύστεως και εναντίον των αιμοπτύσεων.

Δρα ως στυπτικό, μαλακτικό, επουλωτικό και καθαρτικό. Τα φύλλα και οι ρίζες έχουν τις προαναφερόμενες ιδιότητες κατά την θεραπευτική τους χρήση. Ο νωπός χυμός του φυτού, ή το έγχυμα των φύλλων και των ανθέων, τονώνει την όρεξη, αποσυμφορίζει το ήπαρ και βελτιώνει την πέψη.

Μουλιασμένο σε κρύο νερό και στη συνέχεια ψιλοκομμένο, το φυτό αυτό έχει την ιδιότητα εφαρμοζόμενο πάνω σε ερεθισμένες πληγές να τις καταπραΰνει.

Στη νότια Γαλλία αυτό το παρασκεύασμα χρησιμοποιείται για μαλακτικά λουτρά. Η ρίζα του φυτού λιώνει εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επίθεμα για εγκαύματα, εξαρθρώσεις και ποδάγρες.

Ο πολτός του φυτού όταν εφαρμόζεται πάνω σε εξαρθρώσεις ανακουφίζει τους μύες και τις αρθρώσεις επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα την χαλάρωση των μυών και τη σύσφιξή τους, οδηγώντας τους στη φυσιολογική τους θέση. Τα θρυμματισμένα φύλλα του φυτού έχουν χρησιμοποιηθεί ως κατάπλασμα για ανακούφιση εγκαυμάτων και τη μείωση των οιδημάτων.

Εσωτερικά η λήψη του φυτού δρα ως μαλακτικό στους ερεθισμένους βλεννογόνους του πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος. Επίσης το έγχυμα των φύλλων χρησιμοποιείται εναντίον της διάρροιας.

Παρασκευή και δοσολογία

Τα φύλλα παρασκευάζονται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά.
Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.
Η ρίζα παρασκευάζεται ως αφέψημα. Βράζουμε ένα κουταλάκι θρυμματισμένης ρίζας για 10 λεπτά. Στη συνέχεια σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις 

Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Προσέχουμε να μην υπερβαίνουμε τη συνιστώμενη δοσολογία.

Πηγές

http://www.haniotika-nea.gr/
http://votanakaifisi.blogspot. gr/
https://el.wikipedia.org
http://http—ellinon-anava. pblogs.gr/

Ακόνιτο (aconitum napellus)

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Aconitum napellus L. (Ακόνιτο το νάπελο. Ανήκει στην οικογένεια των Ρανουγκουλιδών (ή Βατραχιίδες). Φυτρώνει σε Ασία, βόρεια Αμερική και Ευρώπη σε υψόμετρο μέχρι 3.000 μέτρα.

Είναι διάσπαρτο και αρκετά κοινό. Φυτρώνει σε σκιερά μέρη, υγρά, σε χουμώδη εδάφη, κοντά σε ποτάμια. Του αρέσουν οι περιοχές γύρω από στάβλους και ποιμνιοστάσια και τα ορεινά πλούσια λιβάδια. Κοινώς ονομάζεταιΣτριγλοβότανο ή Ψάκι.

Το συναντούμε περισσότερο στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στη Λακωνία.

Είναι φυτό ποώδες, πολυετές και το ύψος του κυμαίνεται από 50 έως 150 εκατοστά. Ρίζα κονδυλώδης, σαρκώδης, ακανόνιστη και φαιά εξωτερικά, ενώ εσωτερικά είναι ασπριδερή. Μοιάζει με ραπάνι. Στέλεχος όρθιο, όχι πολύ διακλαδισμένο. Φύλλα παλαμοσχιδή, με βαθύ πράσινο χρώμα, κομμένα σε 5-7 τμήματα. Ο μεσαίος λοβός είναι κομμένος στα τρία ενώ οι πλάγιοι στα δύο. Ανθη πολύ ωραία σε σχήμα περικεφαλαίας, με χρώμα κυανό ιώδες. Τα τσαμπιά είναι αραιά. Ολα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη και ενεργούν σύντομα και βίαια. Τα ζώα το αποφεύγουν.

ΠΡΟΣΟΧΗ:

Το ακόνιτο είναι το πιο δηλητηριώδες φυτό στην Ευρώπη, εξαιτίας της ακονιτίνης που περιέχει, η οποία έρχεται στη δεύτερη θέση μετά τη νεπαλίνη, το αλκαλοειδές που εξάγεται από το φυτό Αconitum ferox wall του Νεπάλ, που θεωρείται το πιο δραστικό φυσικό δηλητήριo. Αρκεί να σκεφτούμε ότι μια δόση 2-4 γρ, φρέσκου κονδύλου, που περιέχουν 3-6 χιλιοστόγραμμα ακονιτίνη, αποτελεί θανατηφόρα δόση για τον άνθρωπο. Χρειάζεται λοιπόν πολύ μεγάλη προσοχή μ ‘ αυτό το φυτό. Πρέπει μάλιστα να μην το πιάνουμε με γυμνά χέρια, γιατί το δηλητήριο εισχωρεί μέσα στο δέρμα. Και η απλή επαφή με το φυτό (τα άνθη π.χ.), μπορεί να προκαλέσει σοβαρές δηλητηριάσεις και δερματίτιδες. Η δηλητηρίαση επέρχεται γρήγορα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται ύστερα από μερικά λεπτά και ο θάνατος επέρχεται σε 30-45 λεπτά .

Το φυτό πρέπει να χρησιμοποιείται με μεγάλη προφύλαξη και προσοχή και η ιατρική οδηγία είναι απαραίτητη .

Συστατικά – χαρακτήρας

Περιέχει αλκαλοειδή της διτερπενικής ομάδας, ναπελλίνη, ακονιτίνη και φλαβονικά γλυκοσίδια λουτεολίνη και απιγενίνη. Τα φυτά με αλκαλοειδή περιέχουν βασικές αζωτούχες οργανικές ουσίες, που επενεργούν στο νευρικό σύστημα και στα αιμοφόρα αγγεία. Έχουν τοξικές ιδιότητες και η δοσολογία τους έχει μεγάλη σημασία, γιατί κάθε κατάχρηση προκαλεί δηλητηριάσεις. Το φυτό περιέχει ακόμα πρωτεΐνες, χλωροφύλλη, κερί, κόμμι, μηλικό οξύ και ακονιτικό οξύ.

Ιστορικά στοιχεία

Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Το ακόνιτο έχει χρησιμοποιηθεί σαν δηλητήριο, με το οποίο άλειφαν τα βέλη και τα δόρατα. Το είδος που αναφέρει ο Διοσκουρίδης είναι το Aconitum lycotonum η ονομασία του οποίου προέρχεται μάλλον από το γεγονός ότι οι αρχαίοι, έβαζαν στα βέλη τους τον χυμό του φυτού για να θανατώνουν τους λύκους. Οι εγκληματίες θανατώνονταν με απορρόφηση ακόνιτου. Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος ονόμαζε το φυτό «φυτικό αρσενικό». Κατά τον 18ο αιώνα, εισήγαγαν το ακόνιτο στις φαρμακοποιίες.

Αυτοφυές σε υγρά μέρη. Χρησιμοποιούνται η ρίζα και τα φύλλα του. Η ιατρική οδηγία είναι άκρως απαραίτητη.

Βοηθά στις ημικρανίες νευραλγικής φύσεως, στις νευραλγίες του προσώπου και τις οδονταλγίες. Συνιστάται κατά των παθήσεων των πνευμόνων, της υδρωπικίας, των οξέων ρευματισμών και του αρθριτικών.
Στην Ελλάδα και τη Μακεδονία, συναντάται το είδος ρανουνκουλόφυλλο.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις

Το Ακόνιτο αν και είναι ισχυρότατο δηλητήριο θεωρείται από τα κορυφαία θεραπευτικά φυτά, αρκεί η χρήση του να γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο, με το κατάλληλο παρασκεύασμα και την πρέπουσα δοσολογία.

Είναι ισχυρό αναισθητικό σε ορισμένες νευραλγίες (ισχιαλγία) και αντιπυρετικό στις ασθένειες από κρυολόγημα. Χρησιμοποιείται σε θεραπεία ρευματισμών, νευραλγιών και χρόνιων δερματικών παθήσεων, στις νευρώσεις, στις νευραλγίες του προσώπου και τις οδονταλγίες, στις ημικρανίες νευρικής φύσης, στις περιπτώσεις κώφωσης (χωρίς οργανική βλάβη), και στις περιπτώσεις στηθάγχης, υπό αυστηρή ιατρική παρακολούθηση.

Συστήνεται ακόμα κατά των νευρικών παλμών ή ρευματικών με πόνους της καρδιάς και υπερτροφία, και κατά των παθήσεων των πνευμόνων (άσθμα, κοκκίτη και νευρικό βήχα).

Είναι εφιδρωτικό και αποτελεσματικό κατά της υδρωπικίας, των οξέων ρευματισμών, της φαρυγγίτιδας, γρίπης και οξείας αρθρίτιδας. Θεωρείται ότι έχει αντικαρκινικές ιδιότητες.

Παρασκευή και δοσολογία

Δεν το χρησιμοποιούμε μόνοι μας. Αν χρησιμοποιηθεί θα γίνει μόνο κάτω από αυστηρή ιατρική παρακολούθηση.

Πηγές

http://www.haniotika-nea.gr/
http://votana-olympos.gr/
http://www.dwdekamhnes.gr/

The post Άκανθος και Ακόνιτο appeared first on My Lefkada.

Γράφει και επιλέγει ο Μάρκος Νικητάκης

Το άρθρο "Μακα (lepidium meyenii)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Ο Μάρκος Νικητάκης γράφει και επιλέγει πληροφορίες για την Βερυκοκιά και τις ιδιότητες της.

Το άρθρο "Βερυκοκιά (Prunus armeniaca L)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Η πιπερόριζα ή τζίντζερ (παλαιότερη ελληνική ονομασία ζιγγίβερη ή ζιγίβερις είναι η ρίζα του φυτού Zingiber officinalis (Ζιγγίβερις η φαρμακευτική) η οποία χρησιμοποιείται στην ιατρική αλλά και ως μπαχαρικό στο φαγητό ή ως εξωτική λιχουδιά. Το είδος αυτό δίνει το όνομα στην ομάδα φυτών Zingiberaceae, την ίδια δηλαδή όπου ανήκει και το κάρδαμο, η galanga και ο κουρκουμάς.

Το άρθρο "Πιπερόριζα – Ginger (Zingiber officinalis)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει παρενέργειες. Μια από τις σημαντικότερες είναι  η έλλειψη ερωτικής επιθυμίας.  Οι έντονοι ρυθμοί, το άγχος και οι συνεχείς υποχρεώσεις δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για τη χαλάρωση που απαιτείται ώστε να προκύψει και η ανάγκη για σεξουαλική επαφή. Θα μου πείτε υπάρχουν τα «θαυματουργά» χάπια στα οποία όλο και περισσότεροι άντρες […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα – Μέρος 1ο. Το Δίκταμο" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Η κανέλα είναι ένα από τα πιο γνωστά και κοινά μπαχαρικά. Βγαίνει από το φλοιό του κανελλόδενδρου. Χρησιμοποιείται τόσο στη ζαχαροπλαστική όσο και στη μαγειρική. Επίσης χρησιμοποιείται για τον αρωματισμό των λικέρ και στην αρωματοποιία. Στην αρχαιότητα η κανέλα χρησιμοποιήθηκε και σαν φάρμακο. Στα ιπποκρατικά κείμενα η κανέλα (κιννάμωμον) προτείνεται για την αντιμετώπιση γυναικολογικών παθήσεων […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 2ο) – Η Κανέλα" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Το κάρδαμο είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό ανήκει στην οικογένεια των Κραμβοειδών (Brassicaceae) (συνώνυμη περιγραφική ονομασία Σταυρανθών (Cruciferae). Συνοδεύει κυρίως σαλάτες αλλά και μαγειρευτά λαχανικά. Είναι αυτοφυές φυτό και τα φύλλα του φύονται κοντά στη βάση του έχουν δυνατή πικάντικη γεύση και χρησιμοποιούνται σε σαλάτες και διάφορα γαρνιρίσματα. Υπάρχουν αρκετά είδη κάρδαμου. Τα πιο σημαντικά είναι: […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 3ο) – Κάρδαμο Πράσινο" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Μάθετε τα πάντα για το βιάγκρα των μπαχαρικών!

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 4ο) – Καρδάμωμο" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Η Μάκα (lepidium meyenii) είναι ρίζωμα σε σχήμα πατάτας που ευδοκιμεί σε μεγάλα υψόμετρα (4.100- 4.500m.) και σε συνθήκες (φτωχό έδαφος, ψυχρό κλίμα) στις οποίες τα περισσότερα φυτά δεν μπορούν να αναπτυχθούν. Η Μάκα φύεται μόνο στις Περουβιανές Άνδεις και για 2.000 χρόνια αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βότανα στο τόπο καταγωγής της. Τα οφέλη […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 5ο) – Μάκα (lepidium meyenii)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Το Μαραπουάμα ή Muira Puama (Ptychopetalum olacoides) είναι ένα μικρό δέντρο του Αμαζονίου (Βραζιλία) το οποίο αποκαλείται από τους ιθαγενείς και «δέντρο της δύναμης». Ως βότανο έχει μακρά ιστορία χρήσης στην Αγγλία. Χρήσιμα τμήματα του φυτού είναι ο φλοιός και η ρίζα του. Χρησιμοποιείται κυρίως ως αφροδισιακό και για την αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Παρά […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 6ο) – Μαραπουάμα ή Muira Puama (Ptychopetalum olacoides)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.

Η Νταμιάνα (Turnera diffusa) είναι ένας μικρός θάμνος που ευδοκιμεί στη Κεντρική και Νότια Αμερική, το Μεξικό και την Καραϊβική. Οι καρποί της έχουν τη γεύση σύκου, ενώ τα μικρά κίτρινα άνθη της είναι πολύ αρωματικά (το άρωμα τους θυμίζει το χαμομήλι). Αναγνωρίζεται κυρίως ως φυσικό διεγερτικό σεξουαλική, ΧΩΡΙΣ τοξικότητα. Στο ύψος του φτάνει μέχρι […]

Το άρθρο "Αφροδισιακά Βότανα (Μέρος 7ο) – Νταμιάνα (Turnera diffusa)" δημοσιεύτηκε αρχικά στο My Lefkada.